Nội san

Biện pháp nâng cao cách dàn dựng chương trình âm nhạc cho giáo viên và học sinh Trường THCS Đoàn Đào

11 Tháng Mười 2017

Phạm Thị Huyên [*]

 

 Trong cuộc sống âm nhạc luôn đóng một vai trò rất quan trọng. Ra đời từ rất lâu, có thể nói ngay từ thời nguyên thủy đã có sự manh nha của âm nhạc, đến ngày nay âm nhạc đang càng càng phát triển với nhiều thể loại khác nhau phù hợp với mọi lứa tuổi. Âm nhạc có vai trò rất quan trọng đối với đời sống con người đặc biệt là đời sống tinh thần. Nó tác động rất nhiều tới tâm lý, tư tưởng, tình cảm, năng suất lao động,... Đối với học sinh trung học cơ sở (THCS) âm nhạc đem đến cho các em niềm vui, tính lạc quan yêu đời, thu hút học sinh vào những hoạt động tập thể, xây dựng thói quen mạnh dạn, tự tin, thể hiện năng lực sáng tạo của bản thân và xây dựng thói quen ca hát, lòng yêu thích âm nhạc. Môn Âm nhạc còn giúp học sinh mở rộng vốn hiểu biết, sự tự hào về truyền thống văn hóa âm nhạc của dân tộc ta và những tinh hoa âm nhạc của thế giới.

Trên thực tế, trong nền giáo dục của Việt Nam, âm nhạc đã được phổ cập từ mầm non đến cấp THCS, tuy nhiên cùng với việc học môn học này trên lớp thì âm nhạc còn xuất hiện nhiều trong các hoạt động khác đặc biệt là hoạt động ngoại khóa. Ngoại khóa là một trong những mảng hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thông. Hoạt động này có ý nghĩa hỗ trợ cho giáo dục ngoại khóa, góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh. Ngoại khóa là hoạt động không thể thiếu trong mỗi trường học, đặc biệt là trường THCS. Các hoạt động ngoại khóa đang ngày càng được đẩy mạnh với nhiều nội dung phong phú. Nó làm cho các em có được tinh thần vui tươi, tinh thần phấn khởi, giảm bớt những căng thẳng lo âu trong học tập cũng như trong cuộc sống.

Để có được kết quả tốt nhất trong một hoạt động ngoại khóa thì cần phải có hoạt động dàn dựng chương trình nghệ thuật. Dàn dựng chương trình âm nhạc tổng hợp là sự tập hợp các tiết mục nghệ thuật ở nhiều thể loại âm nhạc khác nhau theo chủ đề mà người giáo viên (biên đạo hay đạo diễn) cần phải sắp xếp, lên kế hoạch chi tiết cho từng nội dung: chọn bài, chọn diễn viên ca, múa; chọn trang phục, đạo cụ; chuẩn bị âm thanh, ánh sáng, sân khấu,… để có một chương trình đạt chất lượng nghệ thuật cao nhất. Người chịu trách nhiệm dàn dựng chương trình văn nghệ quần chúng đầu tiên phải chú ý ngay đến yếu tố con người, phải biết tập hợp lực lượng để dàn dựng có hiệu quả, bố trí thời gian hợp lý, nắm vững khả năng diễn viên phát huy thế mạnh từng người.

Hoạt động âm nhạc tại các trường THCS ở nước ta nói chung và ở trường THCS Đoàn Đào nói riêng chủ yếu là các tiết học của môn Âm nhạc theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngoài ra các hoạt động âm nhạc ngoại khóa còn rất đơn giản, nội dung chưa được phong phú,… Qua quá trình nghiên cứu thực tế chúng tôi thấy rằng trong những năm qua hoạt động ngoại khóa tại Trường THCS Đoàn Đào đã có những chuyển biến nhưng còn nhiều hạn chế. Trường thuộc vùng nông thôn, điều kiện còn nhiều khó khăn đặc biệt là cơ sở vật chất. Đối với phương tiện giúp cho việc học âm nhạc như các loại nhạc cụ còn chưa có, vì vậy các em chỉ được học hát các bài hát không có nhạc đệm. Các tiết học tìm hiểu về âm nhạc, việc vẽ khuông nhạc còn gặp nhiều khó khăn, còn xa lạ đối với các em. Cùng với đó là đội ngũ giáo viên, cả trường chỉ có một giáo viên dạy âm nhạc điều này cũng ảnh hưởng rất nhiều đến việc giáo dục âm nhạc tại nhà trường. 

Dàn dựng là tập luyện và chuẩn bị mọi mặt cho việc trình bày tác phẩm nghệ thuật sân khấu trước khi đưa ra công diễn. Như vậy, chúng ta có thể hiểu dàn dựng là một công việc chi tiết, cụ thể của người đứng đầu chịu trách nhiệm cho một chương trình nghệ thuật. Dàn dựng là một quá trình cụ thể, người dàn dựng cần phải có kiến thức, có tư duy, có sự sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật và có những kỹ năng nhạy bén trong việc dàn dựng, tổ chức chương trình. Từ đó nhằm đem lại hiệu quả cao nhất cho hoạt động tổ chức và cũng đem đến cho người tham gia có những trải nghiệm thú vị về lĩnh vực nghệ thuật cũng như giúp cho việc phát triển giá trị tinh thần người dân phát triển hoàn thiện hơn.

Có thể thấy, để có một chương trình biểu diễn thành công cần có sự hy sinh rất nhiều của người tổ chức và người tham gia. Mỗi người có một vai trò quan trọng, có sự tương trợ lẫn nhau tạo lên những tiết mục hay. Đặc biệt là sự dẫn dắt chuyên nghiệp của người dàn dựng và sự nỗ lực của các em học sinh.

Để có một chương trình thành công, người dàn dựng phải đảm bảo những nguyên tắc và cách thức dàn dựng sao cho hợp lý. Dàn dựng phải đảm bảo được nội dung tư tưởng, tính nghệ thuật và bố cục chương trình sao cho phù hợp với lứa tuổi các em học sinh THCS nói chung và các em học sinh THCS Đoàn Đào nói riêng. Bên cạnh đó phải có những biện pháp để phát triển một số kỹ năng âm nhạc cho học sinh như kỹ năng ca hát, kỹ năng nghe, kỹ năng nhảy múa. Trong quá trình dàn dựng chương trình nghệ thuật phải đảm bảo xây dựng, thiết kế chương trình bài bản, chi tiết, việc chọn chủ đề nội dung phải thiết thực, gần gũi với các em. Cùng đó là việc lựa chọn tác phẩm, thể loại trình diễn và trang phục sao cho phù hợp với khả năng. Trước khi đi vào biểu diễn thật cần tập duyệt nhiều lần, chạy thử chương trình sao cho mượt mà.

Đối với người dàn dựng chương trình âm nhạc tại trường THCS, ngoài những yếu tố chung ở trên họ cần hiểu được tâm sinh lý của học sinh, cần nắm bắt được mong muốn cũng như khả năng về âm nhạc của các em. Có như vậy, mỗi chương trình được đưa ra sẽ được các bạn đón nhận, góp phần cho chương trình có được kết quả tốt nhất.

Từ kết quả trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy việc dàn dựng tại Trường THCS Đoàn Đào trong những năm gần đây đã được nhà trường quan tâm hơn rất nhiều. Tuy nhiên vẫn còn nhiều thiếu sót, nội dung chương trình còn sơ sài, phương pháp dàn dựng còn chưa chặt chẽ. Thực tế tại trường chỉ có một giáo viên dạy âm nhạc, vì vậy mỗi khi nhà trường có tổ chức chương trình nghệ thuật việc dàn dựng làm cho giáo viên âm nhạc sẽ bị áp lực khá nhiều. Tuy các thầy cô trong trường cùng thực hiện dàn dựng nhưng các thầy cô chủ yếu thực hiện dựa trên trách nhiệm cũng như sự trải nghiệm của mình chứ thực tế các thầy cô không được đào tạo trang  bị các kiến thức về nguyên tắc cũng như phương pháp trong việc dàn dựng một chương trình nghệ thuật. Chính vì lẽ đó, hầu hết các chương trình mới chỉ phát triển về số lượng chứ chưa phát triển về chất lượng. Cùng với đó các chương trình diễn ra chỉ chú trọng đến hình thức chứ chưa thật sự quan tâm tới nội dung, tới tính nghệ thuật.

Nhìn chung, các chương trình nghệ thuật hay hoạt động ngoại khóa âm nhạc còn rất hạn chế, vì vậy nhà trường cần đẩy mạnh nhiều hoạt động ngoại khóa hơn để giúp cho các em có niềm yêu thích hơn với âm nhạc. Trong quá trình dàn dựng phải đảm bảo được những nguyên tắc cũng như cách thức dàn dựng chương trình sao cho hợp lý. Từ những hạn chế trong việc dàn dựng chương trình văn nghệ tại Trường THCS Đoàn Đào chúng ta cần phải có những biện pháp khắc phục sao cho phù hợp để giúp các hoạt động của trường được phát triển hơn nữa.

Để có thể xây dựng một chương trình nghệ thuật về phía nhà trường cần:

Một là, xây dựng phòng học chức năng riêng biệt phục vụ học tập và các hoạt động ngoại khóa ;

Hai là, nâng cấp mua sắm các trang thiết bị mới phục vụ các hoạt động ngoại khóa như: đàn Organ, dụng cụ âm thanh, Micro ;

Ba là, cần có các chế độ phù hợp cho giáo viên Âm nhạc làm công tác dàn dựng trong nhà trường ;

Bốn là, tạo điều kiện cho các giáo viên trong khu vực Quận, Huyện, Thành phố có cơ hội giao lưu học hỏi thông qua các buổi hội thảo chuyên đề, hội diễn chương trình nghệ thuật…

Về phía nhà nước, chính quyền địa phương cần có những chính sách, sự chỉ đạo hợp lý tạo điều kiện thuận lợi, đặc biệt là quan tâm tới sự phát triển cơ sở vật chất cho nhà trường. Có như vậy mới tạo được phương tiện giúp các em phát triển toàn diện hơn nữa.

Về phía gia đình cần có sự quan tâm nhiều hơn nữa đối với các hoạt động nghệ thuật của các em, gia đình nên quan tâm tới tài năng của con em mình, phát hiện và tạo điều kiện giúp các em hoàn thiện năng khiếu bản thân.

Về phía các em học sinh, cần nâng cao tinh thần tự giác, trau dồi cho mình những kiến thức bổ ích về âm nhạc, phát huy mọi tiềm năng của mình. Cần có sự tự tin hơn, vui tươi trong quá trình ca hát, nhảy múa. Qua đây cuộc sống của các em sẽ trở nên tươi đẹp hơn, có nhiều kỷ niệm đáng quý hơn của tuổi học trò.

Như vậy có thể thấy rằng, việc dàn dựng chương trình nghệ thuật trong đó có chương trình nghệ thuật âm nhạc ngoại khóa cho học sinh THCS là rất quan trọng. Các em học sinh, bên cạnh được trang bị các kiến thức cơ bản về âm nhạc từ bộ môn âm nhạc trong nhà trường thì hoạt động ngoại khóa lại là môi trường rất tốt để các em có thêm những hiểu biết, những trải nghiệm, hay đơn giản là giúp các em được thư giãn, vui tươi hơn trong cuộc sống, đặc biệt là đời sống tinh thần.

 

Tài liệu tham khảo

1. Dương Viết Á, Đức Thịnh (2000), Tổ chức và dàn dựng chương trình nghệ thuật tổng hợp( Nghệ thuật đạo diễn),  Nxb Văn hóa thông tin.

2. Kỷ yếu hội thảo Hiệu quả của hoạt động ngoại khóa đối với việc nâng cao chất lượng dạy-học trong nhà trường phổ thông của Trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh, tháng 10/2007.

3. Tạ Thị Lan Phương (2014), Luận văn “Dàn dựng chương trình nghệ thuật tổng hợp cho học sinh khối các trường THCS huyện Quốc Oai”, Trường ĐHSPNTTƯ.

4. Lê Anh Tuấn (2007), Dàn dựng chương trình tổng hợp, Nxb Giáo dục.

5. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (1999),  “Đại Từ điển tiếng Việt”, Nxb Văn hóa - Thông tin 

________________________

[*] Lớp Cao học k5 - Chuyên ngành Lí luận và Phương pháp giảng dạy Âm nhạcnghệ  trình nghghệ thuật