Vũ Thị Vân Oanh [*]
Hồng Hải là phường trung tâm của thành phố Hạ Long, diện tích 3,1 km2. Trải qua 37 năm trưởng thành và phát triển, phường hiện nay đã là một đô thị sầm uất, hiện đại với những công trình trọng điểm của tỉnh, thành phố được đầu tư, xây dựng trên địa bàn. Kinh tế của phường phát triển mạnh, xã hội ổn định, đời sống của người dân ngày một nâng cao.
Phường Hồng Hải có 18 khu phố, 113 tổ dân, 27 chi bộ Đảng. Người dân phường Hồng Hải có trình độ dân trí cao nên rất nhạy bén về chính trị, luôn quan tâm đến sự nghiệp cách mạng chung, luôn có nếp sống văn hóa lành mạnh và tích cực đóng góp vào sự nghiệp phát triển của địa phương và đất nước. Đây là một yếu tố quan trọng để phường Hồng Hải thực hiện các nhiệm vụ về phát triển văn hóa, trong đó có việc thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, đặc biệt trong giai đoạn 2013-2017.
Thực trạng hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở phường Hồng Hải
Trong những năm qua, Đảng ủy, Chính quyền phường Hồng Hải đã xác định Văn hóa nói chung và xây dựng đời sống văn hóa cơ sở nói riêng là một trong những nhiệm vụ quan trọng để ổn định, nâng cao đời sống tinh thần cho toàn xã hội. Không những thế, xây dựng đời sống văn hóa cơ sở cũng mang lại ý nghĩa to lớn không chỉ đối với công tác quản lý nhà nước mà còn tác động đến tư tưởng, tình cảm, đạo đức, lối sống của nhân dân. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng để phát triển đất nước, giữ vững ổn định xã hội, xây dựng nhân cách con người Việt Nam, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Trên địa bàn phường có nhiều thiết chế văn hóa thể thao cấp tỉnh như: Thư viện tỉnh Quảng Ninh, Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, cung quy hoạch và hội chợ tỉnh Quảng Ninh, Nhà thi đấu thể dục thể thao tỉnh Quảng Ninh, Quảng trường 30/10, 02 rạp chiếu phim, 03 sân bóng đá do tư nhân đầu tư với tổng diện tích lên đến gần 4000m2 thu hút đông đảo thanh thiếu niên và nhân dân tham gia tập luyện. Thiết chế của phường gồm 01 Nhà văn hóa trung tâm Phường với diện tích 350m2, 16/18 khu phố có nhà văn hóa. Hiện có 6 câu lạc bộ (CLB) sinh hoạt hàng ngày tại Nhà văn hóa phường gồm 02 CLB cầu lông, 02 CLB bóng bàn, CLB dưỡng sinh, CLB văn nghệ. Các nhà văn hóa được đầu tư xây dựng và khai thác có hiệu quả tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ - thể thao sôi nổi, nhằm phục vụ tốt các nhiệm vụ chính trị của địa phương, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân và tạo môi trường văn hóa lành mạnh cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, phường Hồng Hải còn thưc hiện lắp đặt các dụng cụ thể thao ngoài trời tại khu vực đường bao biển Trần Quốc Nghiễn, khu vực Quảng trường 30/10 để phục vụ nhân dân. Các dụng cụ thể thao như: xà đơn, xà kép, tạ nâng, xe đạp tại chỗ… được đầu tư từ nguồn ngân sách do địa phương cân đối và từ nguồn xã hội hóa. Tất cả đã góp phần tạo nên những thiết chế phong phú, đa dạng, đáp ứng được nhu cầu thưởng thức, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể thao của người dân.
Ban chỉ đạo toàn dân xây dựng đời sống văn hóa của phường Hồng Hải gồm 29 thành viên đã tích cực triển khai các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện của các cấp; xây dựng kế hoạch thực hiện. Những nỗ lực của cả hệ thống chính trị phường trong việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện các phong trào văn hóa đã mang lại hiệu quả cao. Từ 2013 đến 2017, tỷ lệ các hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” hàng năm đều trên 95%; tỷ lệ các khu phố đạt danh hiệu “Khu phố văn hóa” trên 85%, riêng năm 2017, 2018 đạt 100%. Các chỉ tiêu về thu ngân sách, về văn hóa xã hội… luôn thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu được giao.
Với những thành tựu đã đạt được trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương, trong đó có việc tổ chức thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chính quyền và nhân dân phường Hồng Hải đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng Ba và nhiều bằng khen, giấy khen của các Bộ, Ban ngành của trung ương, tỉnh và thành phố. Phường đạt danh hiệu “Phường văn hóa”, “Phường đạt chuẩn văn minh đô thị” nhiều năm liên tục và là đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua “Xã nông thôn mới - Phường, thị trấn văn hoá” cấp tỉnh năm 2016.
Tuy nhiên, công tác xây dựng đời sống văn hóa tại phường Hồng Hải vẫn còn một số tồn tại như: Sự phối hợp của một số ngành thành viên Ban chấp hành các cấp chưa nhịp nhàng. Các nguồn lực để tổ chức thực hiện phong trào còn yếu. Các thiết chế văn hóa thể thao đã có sự xuống cấp, cơ sở vật chất còn thiếu, chưa đồng bộ. Cán bộ, công chức làm công tác văn hóa còn hạn chế cả về chất và về lượng, chưa được quan tâm đào tạo. Ngân sách nhà nước dành cho sự nghiệp văn hóa - thể thao còn chưa tương xứng với vai trò của nó trong đời sống hiện nay. Công tác tuyên truyền, giáo dục đã được triển khai song chưa thực sự hiệu quả như mong muốn. Công tác thanh tra, kiểm tra tuy đã mang lại kết quả, nhưng do nhiều nguyên nhân, cùng với đó chế tài xử phạt nhìn chung mới dừng lại ở mức độ nhắc nhở, cảnh cáo, xử phạt hành chính nên hiệu quả răn đe chưa đủ mạnh.
Giải pháp nâng cao chất hiệu quả công tác xây dựng đời sống văn hóa tại phường Hồng Hải
Công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở địa bàn phường Hồng Hải đã có nhiều chuyển biến tích cực. Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thông tin đại chúng, tuyên truyền cổ động luôn hướng về cơ sở, đặc biệt là phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cũng đạt nhiều kết quả đáng khích lệ.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế; phát huy hiệu quả của phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa tại phường, các giải pháp cơ bản được đề xuất như sau:
Một là, giải pháp về lãnh đạo, chỉ đạo. Đây là giải pháp quan trọng mang tính định hướng để mọi nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa cơ sở trên địa bàn được triển khai đúng, đầy đủ. Từ việc ban hành nghị quyết, kế hoạch, chương trình hành động đến việc lãnh đạo chỉ đạo nâng cao nhận thức trong toàn đảng, toàn dân về tầm quan trọng trong việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Cùng với đó, việc kiện toàn các thành viên Ban chỉ đạo các cấp cũng như việc chỉ đạo tổ chức, thanh tra kiểm tra việc thực hiện 05 nội dung xây dựng đời sống văn hóa cơ sở và 07 phong trào văn hóa cũng cần quan tâm thực hiện, trọng tâm là xây dựng gia đình văn hóa; khu phố văn hóa; cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; chỉ đạo đổi mới nội dung, hình thức triển khai thưc hiện tạo nên sự phát triển và về bề rộng lẫn chiều sâu của phong trào này ở cơ sở.
Hai là, giải pháp về phát triển nguồn lực. Nguồn lực mạnh thì phong trào mới mạnh. Nguồn lực ở đây được hiểu trên cả ba phương diện là cơ sở vật chất, con người và kinh phí thực hiện phong trào. Cần bổ sung, đầu tư, phát huy hiệu quả của các thiết chế văn hóa - thể thao; có cơ chế, chính sách đào tạo, khuyến khích thúc đẩy phát triển nhân lực và dành nguồn ngân sách hợp lý cũng như xã hội hóa hiệu quả để thực hiện các nhiệm vụ về phát triển đời sống văn hóa cơ sở.
Ba là, giải pháp về phát huy vai trò của cộng đồng dân cư. Nhân dân chính là người làm ra văn hóa và thụ hưởng văn hóa. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở muốn đạt hiệu quả cao cần nhận được sự ủng hộ, tham gia của nhân dân và phát huy được tinh thần trách nhiệm và vai trò tự quản của nhân dân. Vấn đề đặt ra ở đây là cần làm gì để phát huy sức manh đoàn kết, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân để hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương; động viên nhân dân tham gia xây dựng chỉnh đốn Đảng, xây dựng chính quyền, các tổ chức chính trị xã hội trong sạch, vững mạnh. Thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm dân kiểm tra”. Nhân dân phải được tham gia bàn bạc, đề xuất các giải pháp và quyết định các nội dung trong công tác xây dựng đời sống văn hóa.
Bốn là, giải pháp về thông tin, tuyên truyền. Mục đích của việc thông tin, tuyên truyền là để nâng cao nhận thức của các cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể và nhân dân về mục đích, ý nghĩa, vai trò của việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở đối phường Hồng Hải hiện nay. Từ đó thấy được trách nhiệm của các tập thể, cá nhân và bản thân đối với nhiệm vụ phát triển chung của đất nước và địa phương. Để đổi mới nội dung và phương pháp tuyên truyền về xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, đòi hỏi phải đổi mới và nâng cao chất lượng nội dung thông tin tại các hội nghị tuyên truyền; đồng thời, đổi mới phương pháp theo hướng tăng cường đối thoại, thông tin hai chiều, lắng nghe, tiếp nhận thông tin phản ánh về tâm tư, nguyện vọng, những vấn đề nảy sinh trong đời sống thực tế, những ý kiến trái chiều để trao đổi, lý giải, thuyết phục có lý, có tình.
Năm là, giải pháp về thi đua, khen thưởng, xử lý vi phạm. Nội dung, hình thức tổ chức các phong trào thi đua xây dựng đời sống văn hóa cơ sở gắn với từng nội dung của phong trào, phù hợp với thực tiễn từng đơn vị. Bám sát nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ trọng tâm của phường để xây dựng nội dung từng phong trào thi đua và xác định nhiệm vụ, giải pháp và hình thức, quy mô phát động cụ thể, tránh phô trương, hình thức, kém hiệu quả. Các phong trào thi đua phải nhằm động viên và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, của cả hệ thống chính trị và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Các phong trào thi đua cần hướng về đông đảo người trực tiếp lao động sản xuất, đồng thời quan tâm tổ chức các phong trào thi đua theo chuyên đề, đột xuất với thời gian ngắn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giải quyết những vấn đề cấp bách, nổi cộm ở địa phương. Công tác thi đua, khen thưởng trong xây dựng đời sống văn hóa cơ sở là một nội dung quan trọng. Phát huy tốt vai trò của thi đua, khen thưởng sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp trong việc triển khai có hiệu quả phong trào. Thông qua thi đua, khen thưởng mà phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mỗi tập thể và cá nhân.
Hội nghị Trung ương 5 (khoá VIII) xác định “Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội”. Thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật của nhà nước, công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở tại phường Hồng Hải, thành phố Hạ Long đã được triển khai trong toàn hệ thống chính trị. Xác định việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở là điều cần thiết, nhất là khi nước ta đang chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, với phương thức quản lý phục vụ vì dân, do dân, và vì dân, phường Hồng Hải trong thời gian qua đã tổ chức thực hiện việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở đạt được nhiều kết quả tốt, cần tiếp tục phát huy.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Chỉ đạo phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa thành phố Hạ Long (2015), Báo cáo kết quả 15 năm thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và 20 năm Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”.
2. Ban Chỉ đạo phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa phường Hồng Hải (2015), Báo cáo kết quả 15 năm thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và 20 năm Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998) Văn kiện Hội nghị lần thứ 5 BCH Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội.
4. Đảng ủy phường Hồng Hải, Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hồng Hải, nhiệm kỳ 2016 - 2021.
5. Đảng ủy phường Hồng Hải, Dự thảo Lịch sử Đảng bộ phường Hồng Hải.
6. Nguyễn Hữu Thức (2005), Về văn hóa và xây dựng đời sống văn hóa , Nxb Chính Trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Nguyễn Hữu Thức (2009), Về cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, Nxb Từ điển Bách khoa - Viện văn hóa, Hà Nội.
--------------------------------------------------
[*] Lớp Cao học K5 - Chuyên ngành Quản lý Văn hóa