Trần Quỳnh Anh [*]
Để đáp ứng nhu cầu học piano của phụ huynh và học sinh đặc biệt là học sinh tiểu học ngày càng tăng cao thì ngoài các trường đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp như Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội,… các trung tâm năng khiếu được mở ra và nhận được sự chào đón của rất nhiều phụ huynh, trong đó có Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ - Long Biên, Hà Nội.
Qua một vài năm học trở lại đây, nhìn chung Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ - Long Biên, Hà Nội đã tổ chức tốt các mô hình học tập phù hợp với học sinh, luôn tìm tòi các phương pháp phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học, đồng thời về phương thức đào tạo, đội ngũ giáo viên cũng luôn tự trau dồi để hoàn thiện bản thân. Tuy nhiên, Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn piano tại Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ, chúng tôi đề xuất một số phương pháp góp phần nâng cao trình độ của học sinh nhưng vẫn đảm bảo phù hợp với môi trường đào tạo và khả năng, nhận thức của học sinh tiểu học.
1. Rèn luyện các kỹ thuật cơ bản
1.1. Tư thế ngồi
Tư thế ngồi vô cùng quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng chơi đàn, đặc biệt đối với học sinh tiểu học, việc có một tư thế ngồi đúng sẽ giúp các em phát triển tốt về cơ xương, cột sống. Để có một tư thế ngồi đúng, giáo viên cần chú ý lựa chọn độ cao của ghế phù hợp với từng học sinh, hướng dẫn học sinh tư thế ngồi thẳng lưng, chân vuông góc, không so vai, rụt cổ.
1.2. Tư thế tay
Tay là một bộ phận vô cùng quan trọng trong việc học bộ môn piano. Để rèn luyện được các kỹ thuật cơ bản của piano sau này, học sinh cần có được tư thế tay đúng. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách đặt tay sao cho cổ tay với cánh tay dưới tạo thành một đường thẳng, không được tì cổ tay xuống đàn. Các ngón tay đặt vào đàn khum tròn như ôm quả bóng.
2. Luyện tập kỹ thuật tạo âm thanh
Các kỹ thuật tạo âm thanh cơ bản của piano bao gồm: Legato, non legato, marcato, staccato. Các kỹ thuật này là đặc trung của đàn piano, giúp cho tiếng đàn trở nên hay hơn, thêm màu sắc cho các tác phẩm piano.
Để luyện tập tốt được các kỹ thuật tạo âm thanh này, học sinh cần luyện tập thường xuyên, lặp đi lặp lại nhiều lần. Đồng thời, giáo viên cần hướng dẫn kỹ từng kĩ thuật và thị phạm để học sinh có thể nắm được và học theo một cách dễ dàng.
3. Tăng cường luyện tập các bài luyện ngón
Ngoài các kỹ thuật tạo âm thanh, piano là bộ môn đòi hỏi người học phải có được đôi bàn tay với những ngón tay linh hoạt, nhanh nhẹn do đó học sinh để học tốt piano cần thường xuyên luyện ngón. Các bài tập luyện ngón cơ bản như: Gamme; Hanon; Etude;… đều là những bài luyện ngón có tác dụng nhanh và phù hợp với học sinh tiểu học. Mỗi bài luyện ngón đều giúp cải thiện được từng khuyết điểm của ngón tay, giúp học sinh dần làm quen và có được sự chuẩn bị tốt để có thể chơi được các tác phẩm khó sau này. Cùng với các bài luyện ngón trên, học sinh cũng cần luyện tập thêm các dạng bài tập kĩ thuật luồn ngón, vắt ngón, giãn ngón, thế ngón hay đệm hợp âm,…
Luyện ngón là một phần vô cùng quan trọng trong việc học và rèn luyện khả năng chơi piano, do đó, học sinh cần tăng cường luyện tập các bài tập luyện ngón. Đồng thời, ở mỗi dạng bài luyện ngón khác nhau, giáo viên cần hướng dẫn kỹ cho học sinh, sử dụng các phương pháp dạy học hợp lý, thị phạm cho học sinh.
4. Bổ sung các tác phẩm mới trong giáo trình học
Các tác phẩm độc tấu trong giáo trình có vai trò quan trọng, góp phần tạo hứng thú cho học sinh đồng thời thông qua mỗi tác phẩm, học sinh lại rèn luyện thêm các các kỹ năng mới hoặc các kiến thức về nhạc lý do đó việc lựa chọn các tác phẩm để đưa vào giáo trình dạy học là vô cùng quan trọng.
Hiện nay, giáo trình dạy học piano của Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ vẫn còn thiếu nhiều các tác phẩm quốc tế và Việt Nam hay nên chưa thu hút được học sinh học tập lâu dài. Để khắc phục điều đó, trung tâm cần bổ sung thêm các tác phẩm quốc tế hay, nổi tiếng. Các tác phẩm Việt Nam nên chọn lọc từ các bài hát thiếu nhi, phù hợp và gần gũi với lứa tuổi của học sinh tiểu học. Cùng với đó, có thể bổ sung thêm các tác phẩm đệm hát cho những học sinh có năng khiếu.
5. Tổ chức các tiết học rèn luyện kỹ năng
Để học tốt piano, ngoài việc luyện tập các bài luyện ngón hay học những kiến thức cơ bản về nhạc lý thì học sinh cần được trau dồi thêm các kỹ năng bổ trợ khác như: rèn luyện tiết tấu, xướng âm. Các tiết học này sẽ giúp học sinh có thêm được những kỹ năng quan trọng, góp phần giúp học sinh học piano trở nên dễ dàng hơn.
Ngoài ra, Trung tâm cần tổ chức thêm các buổi biểu diễn hay những tiết kiểm tra để học sinh trau dồi thêm về khả năng diễn tấu.
Kết luận
Các trung tâm năng khiếu hiện nay ngoài những ưu điểm riêng thì không thể không tránh khỏi những hạn chế trong quá trình tổ chức và dạy học piano cho các em học sinh. Tuy là môi trường đào tạo không chuyên nhưng Trung tâm Ngôi Sao Nhỏ đang ngày càng nỗ lực tự thay đổi và luôn tìm tòi ra những phương pháp dạy học mới giúp cho việc dạy học bộ môn piano đạt được nhiều thành quả hơn.
Với những phương pháp đã đề xuất ở trên, chúng tôi mong muốn sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn piano, phát huy những điểm mạnh mà Trung tâm đang có đồng thời nhìn nhận và khắc phục được những hạn chế mà Trung tâm đang gặp phải.
Tài liệu tham khảo
- Nguyễn Minh Anh (2008), Sự phát triển nghệ thuật piano Việt Nam, Luận án tiến sĩ Nghệ thuật học, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, Hà Nội.
- Lê Dũng (2005), Piano cổ điển được yêu thích nhất phần 1, 2, Nxb Âm nhạc, Hà Nội.
- Lê Dũng (2005), Methode rose, Nxb Âm nhạc, Hà Nội.
- Trần Thu Hà (1987), Nghệ thuật đàn Piano Việt Nam. Luận án Tiến sĩ tại Maxcova.
- Phạm Tú Hương (2003), Lý thuyết âm nhạc cơ bản, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.
- Lưu Minh, Phúc Linh (2005), Tuyển tập tác phẩm Việt Nam và Quốc Tế cho Accordion và Keyboard, tập I, Trung tâm Thông tin - Thư viện Âm nhạc Nhạc Viện Hà Nội.
- Lê Nam (2014), Nghiên cứu và phân tích một số giáo trình piano cơ bản cho trẻ nhỏ, luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học Âm nhạc, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương.
------------------------------------------------------------------
[*] Lớp cao học K8 - Chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học Âm nhạc