Chiều 8/5, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Tọa đàm hoàn thiện dự thảo Kế hoạch triển khai Khung trình độ quốc gia Việt Nam đối với các trình độ của giáo dục đại học (GDĐH). Nhiều chuyên gia về GDĐH, GD nghề nghiệp, các cơ sở đào tạo, đại diện cơ quan quản lý nhà nước về 1 số nhóm ngành đã tham dự. – Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) Nguyễn Thị Kim Phụng chủ trì buổi tọa đàm.
Đề xuất thực hiện Khung trình độ Quốc gia theo 2 giai đoạn
Quyết định “Phê duyệt Khung trình độ quốc gia Việt Nam” số 1982 ngày 18/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ đã có hiệu lực từ 2016, tuy nhiên đến nay tiến độ triển khai VQF vẫn chưa có nhiều kết quả. Lý giải nguyên nhân của tình trạng này đối với lĩnh vực giáo dục dại học, Phó vụ trưởng Vụ GD ĐH Nguyễn Thu Thủy cho biết, do thiếu hụt nguồn lực để triển khai, sự phối hợp giữa cơ quan chủ trì và các cơ quan liên quan còn hạn chế. Chúng ta cũng chưa thực hiện công nhận kỹ năng lẫn nhau ở cấp quốc gia và chưa hình thành các cơ chế công nhận lẫn nhau ở cấp khu vực.
Bên cạnh đó, kỹ thuật xây dựng chuẩn đầu ra (CĐR) và phát triển chương trình đào tạo trong GD ĐH còn nhiều hạn chế, giữa đảm bảo chất lượng trong các cơ sở đào tạo và VQF chưa hình thành được mối liên kết.
Bộ GD&ĐT đang dự thảo Quyết định Ban hành kế hoạch thực hiện VQF Việt Nam trong lĩnh vực GD ĐH theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ 2019-2020 với mục tiêu : thí điểm thực hiện VQR đối với một số ngành đào tạo thuộc các lĩnh vực ngành nghề được phép di chuyển trong ASEAN để hướng tới sự công nhận lẫn nhau về triển khai kỹ năng trong ASEAN. Ví dụ như Kế toán, Kỹ thuật xây dựng, kiến trúc, du lịch, điều dưỡng và các ngành đào tạo giáo viên thực hiện chương trình SGK mới (là lĩnh vực đặc thù cần ưu tiên của giáo dục).
Giai đoạn 2 từ 2020-2025 sẽ triển khai VQF đối với các ngành đào tạo khác trong GD ĐH và cập nhật đối với các ngành đã thí điểm trong giai đoạn 1.
Để triển khai VQF trong GD ĐH, Bộ GD&ĐT có một vài đề xuất như sau: đó là trước hết cần thành lập Hội đồng khối ngành; xây dựng hướng dẫn phát triển chuẩn đầu ra đối với ngành đào tạo; hướng dẫn chỉ đạo các cơ sở GDĐH phát triển chương trình đào tạo dựa trên chuẩn đầu ra của ngành đào tạo cho phù hợp với VQF và tiến tới công nhận lẫn nhau ở cấp Quốc gia, khu vực. Đề xuất cơ chế đảm bảo chất lượng đào tạo dựa trên các quy định về chuẩn đầu ra của ngành và chương trình đào tạo.
Cần xây dựng lộ trình phù hợp, hoàn thiện bộ máy triển khai
Góp ý cho Dự thảo Quyết định Ban hành kế hoạch thực hiện VQF Việt Nam, các chuyên gia đến từ các Bộ, ngành, các cơ sở giáo dục đại học và hiệp hội nghề nghiệp hầu hết cơ bản thống nhất với các nội dung trong dự thảo và cho rằng việc triển khai đối với các trình độ của giáo dục đại học để trình Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thống nhất giữa các trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục của Việt Nam là cấp thiết.
Đa số các ý kiếncũng đồng thuận về việc cần có Hội đồng ngành khi triển khai xây dựng chuẩn đầu ra của ngành. Hội đồng này sẽ có sự tham gia của đại diện các cơ sở giáo dục đại học đang đào tạo ngành, Bộ quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo, Bộ quản lý lĩnh vực đào tạo của ngành và đặc biệt cần có sự tham gia của các hiệp hội nghiệp nghề, các doanh nghiệp sử dụng lao động và các chuyên gia, nhà khoa học cũng như các bên liên quan khác. Với thành phần gồm các đại diện đó, Hội đồng ngành sẽ xây dựng chuẩn đầu ra cho từng ngành để tạo ra những chuẩn mực đào tạo chung tối thiểu, thống nhất trong toàn quốc đối với các ngành đào tạo nhưng không “lấn sân” hay làm thay các cơ sở đào tạo trong việc xây dựng chuẩn đầu ra của các chương trình đào tạo. Điều này đặc biệt cần thiết khi Luật GDĐH sau khi sửa đổi đã mở rộng quyền tự chủ cho các đơn vị trong mở ngành, xây dựng chương trình, tuyển sinh, tổ chức đào tạo, đánh giá và cấp bằng.
Việc cần thống nhất trong xác định được nội hàm của chuẩn đầu ra cũng là một nội dung được nhiều chuyên gia cho đây là vấn đề quan trọng. Chuẩn đầu ra ngành đào tạo được xem như chuẩn năng lực tối thiểu cần đào tạo do các bên liên quan như các hiệp hội, các cơ sở giáo dục đại học, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp cùng phối hợp xây dựng; trở thành công cụ để kiểm soát chất lượng của các cơ sở đào tạo. Mỗi ngành được thực hiện ở nhiều trường với các chương trình đào tạo khác nhau và các trường thực hiện quyền tự chủ phát triển chương trình đào tạo của trường mình trên cơ sở chuẩn tối thiểu của từng ngành do Nhà nước quy định. Điều đó đảm bảo thực hiện quyền tự chủ của các trường nhưng cũng làm công cụ giám sát của Nhà nước, xã hội và các bên liên quan đối với việc mở ngành, thực hiện các chương trình đào tạo và giám sát chất lượng nói chung trong giáo dục đại học.
Phát biểu tóm lược tọa đàm, Vụ trưởng Vụ GDĐH Nguyễn Thị Kim Phụng khẳng định để triển khai VQF cần phải xây dựng lộ trình phù hợp. Các nước trên thế giới phải trên dưới 10 năm và nếu chúng ta tận dụng lợi thế của nước phát triển sau, học tập tốt kinh nghiệm của thế giới để rút ngắn thời gian thực hiện thì cũng phải mất 5-7 năm để thực hiện chu kỳ đầu. Đây phải là quá trình gồm nhiều giai đoạn tiếp nối, liên tục phát triển, cập nhật… chứ không phải là chỉ sau một khoảng thời gian chúng ta có thể làm xong việc.
Trước hết, chúng ta nhất trí triển khai xây dựng CĐR đến ngành, mà trước tiên sẽ là CĐR của các ngành thuộc các lĩnh vực ngành nghề mà lao động được dịch chuyển tự do trong khối ASEAN như kế toán, du lịch, điều dưỡng, kiến trúc, xây dựng… và những ngành Việt Nam đang chú trọng như: đào tạo giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới, những ngành liên quan đến Công nghệ thông tin và truyền thông, nông nghiệp công nghệ cao v.v... Đó là những lĩnh vực mà chúng ta đã đồng thuận sẽ chọn để triển khai trong giai đoạn đầu.
Tuy nhiên theo bà Phụng, Bộ GD sẽ phải triển khai tất cả các ngành trong lĩnh vực đó, mà mỗi lĩnh vực sẽ chọn ra một số ngành có khả năng xây dựng nhanh nhất, để triển khai trước. Chúng ta vừa làm, vừa rút kinh nghiệm để từ đó từng bước triển khai ra những ngành khác ở trong nhóm ngành đó, cũng như ra các nhóm ngành khác. Kế hoạch trình Thủ tướng Chính phủ ban hành sẽ theo hướng có lộ trình làm trong khoảng 5-7 năm để có thể cơ bản vào năm 2025 sẽ kết thúc được vòng đầu tiên để tiếp tục phát triển ở những vòng sau.
“Để thực hiện được định hướng đó, chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thiện dự thảo Kế hoạch này. Theo đó, có những nội dung sẽ phải triển khai một cách chi tiết hơn theo ý kiến góp ý của đại diện các bên liên quan trong Tọa đàm hôm nay. Trong thời gian tới, chúng tôi dự kiến sẽ làm việc với từng bên liên quan như: Khối các chuyên gia giáo dục, các Bộ ngành quản lý nhà nước đối với từng lĩnh vực, các hiệp hội nghề nghiệp – doanh nghiệp, các cơ sở giáo dục đại học để triển khai trong các ngành được lựa chọn ở từng giai đoạn… để thống nhất lộ trình triển khai cũng như phân công nhiệm vụ rõ cho các cơ quan, đơn vị tham gia để trình Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Đồng thời phải xây dựng định nghĩa nội hàm chuẩn đầu ra để làm tiêu chuẩn cho cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát quá trình thực hiện tại Bộ, ngành, các cơ sở đào tạo. Tạo nền tảng để cơ sở đào tạo tự chủ thực hiện, xây dựng CĐR, nhà nước không làm thay về chuyên môn, nhưng phải có công cụ kiểm soát để đảm bảo phương thức thực hiện thống nhất theo đúng chuẩn quốc gia. Bộ GD cũng nhất trí sẽ ưu tiên xây dựng CĐR với các lĩnh vực ưu tiên, những trường có kinh nghiệm xây dựng CĐR tốt. Và cũng sẽ chọn những khối ngành ưu tiên để làm trước.
“Đặc biệt, sẽ phải có sự hợp tác giữa Bộ GD&ĐT với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội để triển khai đúng quy định tại Quyết định số 1982. Tinh thần là các đơn vị được phân công thực hiện nhiệm vụ của hai Bộ sẽ hợp tác theo chỉ đạo của cấp trên để việc thực hiện Khung trình độ quốc gia có sự liên thông trong việc triển khai giữa các trình độ trong một ngành, không làm khó cho các trường và không chia cắt khung trình độ quốc ra thành các phân mảnh”, bà Phụng khẳng định.