Thưa Bộ trưởng, ông có đánh giá như thế nào về kết quả những nỗ lực cũng như những hạn chế của Ngành Giáo dục và Đào tạo trong năm 2018?
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ trò chuyện với các thầy cô giáo Trường THPT dân tộc nội trú huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái
Năm 2018 là năm tiếp theo ngành giáo dục triển khai Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Những nỗ lực của ngành đã được ghi nhận và công bố trong báo cáo tháng 3/2018 của Ngân hàng thế giới: Việt Nam là một trong 2 quốc gia thuộc khu vực Đông Á - Thái Bình Dương có hệ thống giáo dục phát triển ấn tượng; học sinh Việt Nam có thành tích học tập cao hơn mức trung bình của OECD.
Năm 2018, giáo dục Việt Nam cũng đón nhận những tin vui trên bảng xếp hạng quốc tế: Lần đầu tiên Việt Nam có 2 trường đại học nằm trong top 1.000 thế giới; lần đầu tiên 100% học sinh các đội tuyển dự thi Olympic khu vực và quốc tế đạt huy chương, trong đó có những học sinh chiến thắng với số điểm cao nhất thế giới; vào những ngày cuối năm 2018, đội tuyển học sinh dự kỳ thi khoa học quốc tế cũng đã mang về thành tích cao nhất trong lịch sử.
Năm qua còn là năm có tính chất “bước ngoặt” trong xây dựng chính sách giáo dục và đào tạo. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học được Quốc hội thông qua cuối tháng 11/2018 đã mở ra một trang mới cho phát triển giáo dục đại học, mà có thể ngay trong những năm gần đây chúng ta sẽ nhìn thấy kết quả.
Hàng loạt các chính sách không còn phù hợp được sửa đổi, bổ sung, thay thế. Nhiều chuẩn, tiêu chuẩn mới về con người, kỹ thuật cũng đã được ban hành dựa trên các đánh giá thực tiễn.
Tuy nhiên, năm 2018 cũng là năm còn nhiều điều phải suy nghĩ với ngành giáo dục: Hạn chế trong khâu ra đề thi, lổ hổng trong khâu tổ chức chấm thi đã bị một số cá nhân lợi dụng để làm sai lệch kết quả Kỳ thi THPT quốc gia; những sự việc về đạo đức nhà giáo, bạo lực học đường; cách xử lý thừa, thiếu giáo viên ởmột số địa phương, áp lực nghề nghiệp đến từ nhiều phía khiến giáo viên mất đi động lực để cố gắng…
Đây cũng là những việc đặt ra cho ngành giáo dục phải giải quyết ngay trong năm 2019 và những năm tiếp theo.
Năm 2018, những vấn đề về đạo đức nhà giáo, vấn nạn bạo lực học đường cũng xảy ra ở mức "chưa từng có". Bộ trưởng nghĩ sao về điều này?
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thăm Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Nà Ớt, huyện Mai Sơn (Sơn La) - nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi trận lũ lớn ngày 28 - 30/8/2018.
Đúng là ngành giáo dục đã có một năm với nhiều vụ việc về đạo đức nhà giáo, bạo lực học đường được phát hiện, gây phẫn nộ trong dư luận. Tất cả những trường hợp vi phạm đạo đức nhà giáo đã phải nhận các hình thức kỷ luật khác nhau, thậm chí phải ra khỏi ngành, về mặt pháp luật cũng đã có những trường hợp bị khởi tố.
Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo là kiên quyết bảo vệ các giáo viên có đạo đức, tâm huyết và trách nhiệm với nghề, đồng thời kiên quyết đưa ra khỏi ngành những giáo viên không đủ phẩm chất đạo đức. Ngành giáo dục sẽ không chấp nhận bất cứ cách hành xử phi giáo dục, phi đạo đức nào của nhà giáo.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận, đó chỉ là những trường hợp “cá biệt”. Ngành giáo dục có hàng triệu giáo viên, đa số giáo viên tận tâm, tận lực, tâm huyết và trách nhiệm với nghề. Nhiều thầy cô giáo dám vượt qua các giới hạn của bản thân, sự khắc nghiệt của đời sống cá nhân để cống hiến cho sự nghiệp trồng người.
Áp lực dành cho nghề giáo trong một xã hội phát triển như hiện nay rất lớn. Sự kỳ vọng của xã hội và đòi hỏi cao về chất lượng nguồn nhân lực trong khi các điều kiện đảm bảo chưa tương xứng.
Tôi đã nhiều lần nói về thu nhập của giáo viên cũng như sự tôn trọng xứng đáng dành cho họ, những việc này vẫn cần tiếp tục phải cải thiện trong thời gian tới bằng sự nỗ lực, chung tay của các cấp, các ngành, các địa phương và của toàn xã hội.
Bộ GD&ĐT đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo chấn chỉnh vi phạm đạo đức nhà giáo. Tuy nhiên, để giải quyết tận gốc vấn đề đạo đức nhà giáo cần phân tích, nắm bắt được những nguyên nhân gốc rễ, nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng, áp lực của giáo viên.
Về việc này, Bộ đang làm thông qua các cuộc tọa đàm, trao đổi với các chuyên gia, nhà quản lý, nhà giáo; thông qua các cuộc đối thoại trực tiếp với giáo viên tại các địa phương, cơ sở giáo dục. Để từ đó có những điều chỉnh, đề xuất điều chỉnh, bổ sung các chính sách liên quan đến đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục.
Thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo cắt giảm hồ sơ, sổ sách cho giáo viên, rà soát cắt giảm các cuộc thi, hội thi nhưng qua thực tế cho thấy, thế là chưa đủ. Tới đây, Bộ sẽ rà soát, cắt giảm nhiều hơn nữa, trả lại cho giáo viên thời gian làm chuyên môn. Hoạt động thi đua trong mỗi nhà trường phải thực sự thiết thực và hiệu quả.
“Giảm áp lực cho giáo viên” sẽ là một trong những ưu tiên chỉ đạo của tôi trong năm 2019 này.
Quay trở lại với Kỳ thi THPT quốc gia. Thưa Bộ trưởng, sau Kỳ thi năm 2018 với sai phạm “gian lận điểm số” ở một số địa phương, Bộ GD&ĐT sẽ có những điều chỉnh như thế nào trong Kỳ thi năm 2019 để đảm bảo không lặp lại những hạn chế như năm 2018?
Kỳ thi THPT quốc gia được tổ chức bắt đầu từ năm 2015, việc tổ chức một kỳ thi chung đã thực sự mang tới một kỳ thi nhẹ nhàng, giảm áp lực, giảm tốn kém cho xã hội, đồng thời mở rộng cánh cửa vào đại học hơn cho các em học sinh. Qua mỗi năm, kỳ thi được dần hoàn thiện, tuy nhiên, không phải đã hết những tồn tại trong các khâu tổ chức, coi thi, chấm thi nên phải tiếp tục hoàn thiện.
Năm 2018, sau khi rà soát, phát hiện những dấu hiệu vi phạm làm sai lệch kết quả thi ở một số địa phương, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với các cơ quan chức năng vào cuộc ngay để xác minh, điều tra, công bố thông tin cho dư luận xã hội.
Bộ cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế trong khâu ra đề thi, “lỗ hổng” trong quy trình chấm thi, quy trình bảo mật dẫn đến việc lợi dụng làm sai lệch kết quả. Những hạn chế, “lỗ hổng” này đã và sẽ được khắc phục triệt để trong Kỳ thi THPT quốc gia năm 2019.
Đầu tháng 12/2018, Bộ GD&ĐT đã công bố thông tin về tổ chức Kỳ thi THPT quốc gia năm 2019. Theo đó, Kỳ thi năm 2019 căn bản giữ ổn định như năm 2018, đảm bảo nhẹ nhàng, đề thi bám sát chương trình THPT, có độ phân hóa phù hợp để các trường đại học, cao đẳng có thể tham khảo kết quả làm điều kiện xét tuyển. Nhưng có điều chỉnh theo hướng tăng cường các giải pháp kỹ thuật, bảo mật ở tất cả các khâu của quá trình thi, đặc biệt là quá trình chấm thi; sắp xếp, bố trí lại nhân sự làm công tác coi thi, chấm thi nhằm hạn chế tối đa tiêu cực
Năm 2019, quy trình ra đề thi sẽ được thực hiện chặt chẽ hơn, đặc biệt trong khâu phản biện đề, thử đề để đảm bảo đề chính xác, vừa sức với học sinh, đúng mục tiêu của kỳ thi. Bộ GD&ĐT đã công bố bộ đề thi tham khảo, đến thời điểm này, đề thi tham khảo Kỳ thi THPT quốc gia năm 2019 nhận được phản hồi rất tích cực từ học sinh, giáo viên và phụ huynh. Đây là tín hiệụ cho thấy những điều chỉnh của kỳ thi đang đi đúng hướng và đáp ứng được sự mong đợi của dư luận xã hội.
Về chương trình giáo dục phổ thông mới, sau quá trình xây dựng chương trình rất thận trọng, năm 2019, đâu là những việc sẽ được làm để tiếp tục triển khai chương trình, thưa Bộ trưởng?
Thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới là một trong những điểm nhấn quan trọng nhất trong thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Chính vì vậy, quá trình xây dựng chương trình được tiến hành rất thận trọng, đảm bảo chất lượng, song vẫn phải đảm bảo tiến độ theo Nghị quyết của Quốc hội.
Đồng thời với quá trình xây dựng chương trình, các điều kiện triển khai chương trình về đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất đã được ngành giáo tích cực chuẩn bị trong thời gian qua. Bộ GD&ĐT đã ban hành kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, các trường sư phạm đã bắt tay xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng và đổi mới chương trình, phương pháp đào tạo.
Ngay sau khi có chương trình sẽ tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, bắt đầu từ đội ngũ giáo viên cốt cán, sau đó làm đại trà. Năm 2019 sẽ tập trung cho đào tạo, bồi dưỡng giáo viên lớp 1. Việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên lần này ngoài trang bị kiến thức sẽ đặc biệt chú trọng tới bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, có như thế giáo viên mới đáp ứng được mục tiêu của đổi mới là chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất năng lực người học.
Năm 2019, trên cơ sở các quy chuẩn, quy định về trường lớp, trang thiết bị, ngành giáo dục và các địa phương cũng sẽ tích cực phối hợp chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để thực hiện chương trình mới theo lộ trình, ưu tiên đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày đối với cấp tiểu học.
Bên cạnh sự chuẩn bị các điều kiện triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, tôi cho rằng, vấn đề mấu chốt nhất cần làm trong năm 2019 là chuẩn bị tâm thế đổi mới. Khi giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, các bộ, ngành, địa phương và toàn xã hội sẵn sàng tâm thế đổi mới, chung tay với đổi mới thì chắc chắn đổi mới sẽ thành công.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!
Lê Vân/Báo Tin tức