Lê Kim Ngân [*]
Ngày 21/11/1996, phường Mai Dịch được thành lập, trên cơ sở hai làng là Mai Dịch, Dịch Vọng Sở có những đặc điểm và truyền thống khá rõ rệt. Tháng 9/1997 phường Mai Dịch chính thức đi vào hoạt động, với dân số ban đầu 13000 nhân khẩu; diện tích 194,4ha; nông nghiệp chiếm 86,3ha. Mai Dịch ở sát cửa ngõ phía Tây Thủ đô. Phía Bắc giáp xã Cổ Nhuế cỏ đường Thăng Long và đường sắt đi các tỉnh trung du và biên giới phía Bắc. Phía Tây giáp thị trấn Cầu Diễn có đường 32 đi Sơn Tây, có sông Nhuệ ngược lên Chèm và xuôi các tỉnh Hà Đông, Hà Nam. Phía Nam giáp các xã Mỹ Đình, Mễ Trì... cỏ cánh đồng Bông là vựa lúa của huỵện Từ Liêm, phía đông giáp xã Dịch Vọng nơi vốn có nguồn gốc quan hệ họ hàng [10]. Là một phường có lịch sử truyền thống văn hóa lâu đời với việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa trên địa bàn với những nét khác biệt, cơ cấu dân cư đa dạng, hoạt động văn hóa phong phú, đặc biệt là các hoạt động kinh doanh sản phẩm dịch vụ văn hóa trên địa bàn, đây vừa là cơ hội, vừa hàm chứa nhiều thách thức trong quá trình xây dựng và phát triển văn hóa của phường Mai Dịch.
Ngay sau khi Nghị định số 103/2009/NĐ-CP, ngày 06/11/2009 của Chính phủ và các văn bản hướng dẫn triển khai Nghị định được ban hành, công tác tuyên truyền, phổ biến đến các tổ chức, cá nhân kinh doanh karaoke trên địa bàn đã được Phòng VH&TT triển khai thực hiện có kết quả. Trên địa bàn phường Mai Dịch có 16 điểm karaoke, 100% các tổ chức, cá nhân kinh doanh karaoke đều được quán triệt, nắm các nội dung của Nghị định; việc cấp phép theo phân cấp (Sở VHTT&DL phân cấp cho Quận Cầu Giấy từ năm 2013) được thực hiện đúng theo quy định hiện hành, các thủ tục hành chính được thực hiện công khai, minh bạch, hồ sơ được giải quyết nhanh gọn, đảm bảo thời gian theo quy định, đáp ứng nhu cầu của các tổ chức, cá nhân. Hiện nay phường Mai Dịch đang áp dụng quy trình tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ cấp phép karaoke qua “một cửa”. Công tác thanh tra, kiểm tra nhà nước đối với các cơ sở kinh doanh thường xuyên được chính quyền đến cơ sở quan tâm thực hiện, thông qua việc thành lập các Đoàn kiểm tra liên ngành, qua đó đã kịp thời phát hiện, nhắc nhở, xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm. Phường cũng đã chủ động, tăng cường các biện pháp quản lý đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ văn hóa, đặc biệt tại các điểm kinh doanh karaoke. Hầu hết các cơ sở kinh doanh karaoke trên địa bàn đều được đầu tư, nâng cấp, tăng về quy mô và nâng cao chất lượng dịch vụ, từng bước đa dạng hóa, phong phú các tụ điểm vui chơi, đổi mới các hoạt động giải trí trên địa bàn góp phần cho một đô thị văn minh, hiện đại [11].
Dịch vụ kinh doanh văn hóa phẩm: Các hoạt động kinh doanh phát hành - xuất bản phẩm trên địa bàn của phường trong thời gian vừa qua khá ổn định và phát triển, số lượng cơ sở kinh doanh văn hóa phẩm trên địa bàn gia tăng, nhiều cơ sở kinh doanh với quy mô lớn, sản phẩm đa dạng. Tuy nhiên trên địa bàn lại có nhiều cửa hàng dịch vụ tư nhân (in quảng cáo, cửa hàng photocopy, các nhà sách...) và rất nhiều cửa hàng văn phòng phẩm tập trung rải rác ở khu vực gần cơ quan hành chính của phường. Theo báo cáo của Phòng VH&TT và qua khảo sát thực tế, hiện có trên 25 cơ sở kinh doanh văn hóa phẩm. Để đảm bảo cho các tổ chức kinh doanh hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, Phòng đã phối hợp chặt chẽ với một số phòng, ban, đơn vị trên địa bàn tiến hành kiểm tra, nhắc nhở. Kết quả cho thấy hầu hết các điểm kinh doanh văn hóa phẩm trên địa bàn chấp hành nghiêm túc, không phát hiện những bộ truyện, tạp chí, sách báo... có nội dung thiếu lành mạnh, ảnh hưởng đến đạo đức, giáo dục và thẩm mỹ của thanh thiếu niên, trái với luân thường đạo lý. Không có trường hợp tàng trữ, lưu hành các loại văn hóa phẩm độc hại, trái với thuần phong mỹ tục Việt Nam.
Hoạt động quảng cáo: Việc hướng dẫn và quản lý nội dung quảng cáo tại các cửa hàng, cơ sở kinh doanh trên địa bàn phường hiện nay chưa được tốt; gây nhầm lẫn giữa biển quảng cáo và biển hiệu; hầu hết các biển hiệu trên địa bàn hiện nay đều sai về vị trí lắp đặt. Qua kiểm tra, hướng dẫn nhiều cơ sở, cửa hàng đã chỉnh sửa, thay thế đảm bảo thực hiện đúng quy định, tuy nhiên vẫn còn một số biển sai quy cách, nội dung chưa được xử lý triệt để.
Tình trạng hoạt động quảng cáo rao vặt đang xuất hiện ngày càng nhiều ở trên các công trình công cộng như cột điện, trên tường các cơ quan, đơn vị và nhà dân, đâu đâu cũng thấy thông tin quảng cáo như khoan cắt bê tông, số điện thoại dịch vụ... dẫn đến rất khó trong công tác quản lý, làm ảnh hưởng lớn đến mỹ quan đô thị. Vì vậy trong thời gian tới, Phòng VH&TT phối hợp liên ngành với các cơ quan liên quan như công an, môi trường, dân quân tự vệ... thực hiện biện pháp tháo rỡ những biển quảng cáo, tờ rơi ở những vị trí không đúng quy định, nghiêm túc xử phạt với những người cố ý vi phạm.
Dịch vụ Internet và trò chơi trực tuyến: Theo tổng hợp của Phòng VH&TT của quận Cầu Giấy tính đến ngày 30/11/2018 trên địa bàn phường Mai Dịch có 24 điểm truy nhập internet và điểm cung cấp trò chơi điện tử công cộng của 03 đơn vị cung cấp đường truyền (Viettel, FPT, VNPT). Tháng 7/2013, Chính phủ ban hành Nghị định số 72/2013/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng; Thông tư 23/2014/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định về quản lý điểm truy nhập internet và điểm cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử công cộng; UBND Huyện triển khai và thực hiện ngay các thủ tục hành chính, từ đó hoàn thiện các chế tài tạo thuận lợi cho công tác quản lý nhà nước tại địa phương. Ngay sau khi được phân cấp, UBND phường đã chỉ đạo cho Phòng VH&TT triển khai xây dựng quy trình cấp phép, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân thực hiện việc cấp phép theo quy định mới. Tính đến nay, phòng đã thẩm định và tham mưu cho UBND phường ra quyết định cấp 24 giấy phép cho cơ sở kinh doanh dịch vụ internet và trò chơi trực tuyến. Hàng năm VH&TT đều thành lập các Đoàn kiểm tra, xây dựng kế hoạch thực hiện, qua đó kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử phạt vi phạm hành chính đối với các trường hợp vi phạm. Năm 2018, Trên địa bàn phường xử phạt hành chính đối với 02 trường hợp; nhắc nhở chấn chỉnh đối với 08 trường hợp [11].
Hoạt động biểu diễn nghệ thuật: Có thể thấy rằng những năm gần đây phường Mai Dịch luôn đi đầu trong các hoạt động biểu diễn nghệ thuật quần chúng gắn với các sự kiện văn hóa, thể thao, các hoạt động chào mừng kỷ niệm các ngày lễ, ngày kỷ niệm của đất nước, của quận như: phối hơp với trung tâm Văn hóa tổ chức tuyên truyền Mừng Đảng mừng xuân, đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, bầu cử đại biểu Quốc hội... Do vậy việc quản lý các hoạt động biểu diễn nghệ thuật luôn được chính quyền cơ sở, cơ quan chuyên môn quan tâm, phối hợp và tăng cường quản lý, kiểm tra, theo dõi việc thực hiện. Qua tổng hợp, chỉ tính riêng trong năm 2018 đã có hơn 6 đoàn nghệ thuật (ca nhạc tạp kỹ, xiếc, tuồng, chèo) về biểu diễn với số lượng 18 buổi diễn tại các điểm dân cư (các buổi biểu diễn này đều có bán vé thu tiền). Các đoàn nghệ thuật khi biểu diễn trên địa bàn nhìn chung thực hiện đúng nội dung giấy phép, biểu diễn theo đúng nội dung được cấp phép và được Sở VHTT&DL, Phòng Văn hóa - Thông tin huyện thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra, nhắc nhở. Các chương trình biểu diễn có tính chuyên nghiệp và chất lượng cao về nghệ thuật, trong đó có cả các chương trình văn nghệ quần chúng.
Trong những năm đổi mới vừa qua, việc quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh sản phẩm dịch vụ văn hóa trên địa bàn phường Mai Dịch có những bước phát triển rõ rệt. Sự chuyển biến trong nhận thức, sự chỉ đạo của các cấp chính quyền thể hiện khá rõ rệt. Hệ thống các thiết chế văn hóa được xây dựng khá hoàn chỉnh và được bố trí sắp xếp lại hợp lý hơn. Công tác đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động xây dựng đời sống văn hóa, hoạt động kinh doanh sản phẩm dịch vụ văn hóa cũng được quan tâm nhiều hơn. Lãnh đạo các cấp đã và đang tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn, kiểm tra các hoạt động văn hóa thông tin, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ văn hóa. Kiên quyết ngăn chặn và đẩy lùi các hoạt động kinh doanh, dịch vụ văn hóa không phép, trái phép. Xây dựng quy hoạch phát triển các hoạt động kinh doanh dịch vụ văn hóa trên địa bàn phường nhằm đưa hoạt động văn hóa phát triển theo hướng lành mạnh, hiệu quả. Tăng cường quản lý hoạt động dịch vụ văn hóa trên địa bàn phường, thực hiện tốt các văn bản hướng dẫn của Chính phủ, Bộ chủ quản, các cấp, các ngành của Trung ương và địa phương. Ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ văn hóa. Tăng cường quản lý nhà nước đối với một số lĩnh vực hoạt động văn hóa như thông tin, tuyên truyền cổ động, hoạt động xây dựng đời sống văn hóa, hoạt động văn nghệ quần chúng và biểu diễn nghệ thuật. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức về chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật và các quy định của Nhà nước về hoạt động văn hóa, dịch vụ văn hóa và kinh doanh văn hóa phẩm. Nâng cao nhận thức của các tổ chức, đơn vị, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ văn hóa và kinh doanh văn hóa phẩm. Tăng cường công tác kiểm tra và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh dịch vụ văn hóa, kinh doanh văn hóa phẩm, các hoạt động quảng cáo, tạo môi trường văn hóa lành mạnh trên địa bàn. Các hoạt động và dịch vụ văn hóa (karaoke, intetnet, băng hình) có nội dung không lành mạnh đã và đang xâm nhập ngày một gia tăng vì vậy cần tăng cường các đợt kiểm tra liên ngành và tăng cường vai trò giám sát của cộng đồng với các hoạt động kinh doanh này, kết hợp quản lý giữa gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh thiếu nhi, học sinh.
Có thể nói quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh sản phẩm dịch vụ văn hóa trên địa bàn phường Mai Dịch trong những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo động lực để sự nghiệp văn hóa của phường ngày càng phát triển mạnh mẽ, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, từng bước xây dựng phường Mai Dịch giàu đẹp vững mạnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Chính phủ (2009), Nghị định số103/2009/NĐ-CP ngày 6/11/2009 về việc ban hành Quy chế hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa nơi công cộng, Hà Nội.
- Phạm Duy Đức (2009), Phát triển văn hóa Việt Nam trong thời kỳ đổi mới hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Lê Như Hoa (2000), Quản lý văn hóa đô thị trong điều kiện công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.
- Phòng Văn hóa & Thông tin phường Mai Dịch, Báo cáo tổng kết công tác văn hóa - thông tin năm 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010.
- Quận ủy Cầu Giấy (2010), Chương trình số 03/CTr-QUTH ngày 11/11/2010 phát triển văn hóa xã hội và xây dựng nếp sống văn hóa người Hà Nội trên địa bàn quận Cầu Giấy giai đoạn 2010 – 2015.
- Nguyễn Hữu Thức (2005), Về Văn hóa và xây dựng đời sống văn hóa, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
- Nguyễn Hữu Thức (2009), Về cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, Nxb Từ điển bách khoa, Hà Nội.
- Trần Quốc Vượng (2007), Cở sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
- Ủy ban nhân dân quận Cầu Giấy(2011), Kế hoạch số 28/KH-UBND ngày 15/02/2011 phát triển văn hóa xã hội và xây dựng nếp sống văn hóa người Hà Nội trên địa bàn quận Cầu Giấy giai đoạn 2010 - 2015.
- UBND Phường Mai Dịch (2018), Báo cáo tổng kết Phường Mai Dịch 2018, Hà Nội.
- UBND Phường Mai Dịch (2013), Lịch sử cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Phường Mai Dịch (1930-2012), Nxb Thông tấn xã Việt Nam, Hà Nội.
--------------------------------------------------------------
[*] Lớp cao học K7 - Chuyên ngành Quản lí Văn hóa