GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BIỂU DIỄN CÁC ĐOÀN NGHỆ THUẬT TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

1. MỞ ĐẦU

Trong những năm gần đây, cùng với quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại Hà Nội có bước phát triển mạnh mẽ, trong đó khu vực các đoàn nghệ thuật tư nhân nổi bật như Đoàn kịch Lệ Ngọc; Đoàn nghệ thuật Hương Sắc Việt; Đoàn nghệ thuật LucTem; Đoàn nghệ thuật Doanh nhân Unesco; Đoàn nghệ thuật Đông Đô II,… như một lực lượng năng động, sáng tạo, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa của Thủ đô. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, thực tế cho thấy công tác quản lý hoạt động biểu diễn của các đoàn tư nhân vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, như thiếu sự đồng bộ trong việc triển khai văn bản pháp lý, chưa thống nhất trong quy trình cấp phép, bảo vệ bản quyền, cũng như còn hạn chế về nguồn lực tài chính, nhân sự và truyền thông. Bài viết này khái quát về thực trạng từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt động biểu diễn của các đoàn nghệ thuật tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội, góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý văn hóa, đúng định hướng nghệ thuật xã hội hóa trong thời kỳ mới.

2. NỘI DUNG

2.1. Thực trạng các hoạt động quản lý biểu diễn của các đoàn nghệ thuật tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

         Giai đoạn 2020 – 2024, hoạt động quản lý biểu diễn của các đoàn nghệ thuật tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội đạt nhiều kết quả tích cực, song vẫn tồn tại không ít hạn chế. Các đoàn như Sân khấu Lệ Ngọc, LucTeam, Hương Sắc Việt, Đông Đô II và UNESCO – Hà Nội đã chủ động tuân thủ pháp lý, xây dựng kế hoạch biểu diễn chuyên nghiệp, ứng dụng marketing số và duy trì đào tạo nghệ sĩ. Tuy nhiên, công tác triển khai văn bản pháp luật còn thiếu đồng bộ, quy trình cấp phép và bảo vệ bản quyền còn phức tạp, nguồn lực tài chính hạn hẹp, đào tạo chưa thường xuyên, quảng bá chưa chuyên nghiệp và cơ chế khen thưởng còn hình thức. Nhìn chung, hoạt động quản lý đã có bước tiến đáng kể nhưng vẫn cần hoàn thiện về cơ chế, nguồn lực và phương thức điều hành để đáp ứng yêu cầu phát triển của nghệ thuật xã hội hóa trong bối cảnh hội nhập hiện nay.

2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt động biểu diễn các đoàn nghệ thuật tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

2.2.1. Tăng cường triển khai đồng bộ và cập nhật kịp thời các văn bản pháp lý trong lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật

Cơ quan quản lý như Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cần chủ động tổ chức các hội thảo, tập huấn chuyên đề, phổ biến nội dung mới của các nghị định, thông tư hướng dẫn về nghệ thuật biểu diễn, giúp lãnh đạo và nghệ sĩ các đoàn tư nhân nắm rõ quy trình pháp lý. Đồng thời, cần xây dựng các cổng thông tin điện tử chuyên biệt tích hợp văn bản, mẫu hồ sơ, thủ tục cấp phép trực tuyến nhằm tạo thuận lợi cho các đơn vị tra cứu và thực hiện nghĩa vụ pháp lý. Mỗi đoàn nghệ thuật tư nhân cần có cán bộ phụ trách pháp lý chuyên trách, thường xuyên cập nhật quy định mới, đảm bảo tuân thủ các quy trình xin phép, đăng ký bản quyền, kê khai thuế và hợp đồng biểu diễn.

2.2.2. Xây dựng kế hoạch biểu diễn linh hoạt, hiệu quả và bám sát định hướng phát triển văn hóa địa phương

Các kế hoạch biểu diễn cần được xây dựng trên cơ sở khảo sát nhu cầu công chúng, dự báo xu hướng nghệ thuật và tham khảo chiến lược phát triển văn hóa – du lịch của thành phố. Tính linh hoạt thể hiện ở khả năng thay đổi nội dung, thời gian, không gian biểu diễn phù hợp với thực tiễn, trong khi vẫn bảo đảm định hướng nghệ thuật và mục tiêu giáo dục thẩm mỹ. Để đạt hiệu quả, các đoàn cần ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý lịch diễn, nghiên cứu thị trường và quảng bá truyền thông. Việc phối hợp giữa các đoàn nghệ thuật với các địa điểm văn hóa – di sản, khu du lịch, không gian sáng tạo cũng giúp mở rộng công chúng và tăng hiệu quả kinh tế.

2.2.3. Hoàn thiện quy trình cấp phép, bảo vệ bản quyền và quản lý hồ sơ biểu diễn

Cần xây dựng hệ thống quản lý cấp phép điện tử thống nhất toàn thành phố, giúp đơn vị nghệ thuật gửi hồ sơ, theo dõi và nhận kết quả trực tuyến, giảm thiểu thủ tục hành chính. Song song đó, các cơ quan quản lý cần phối hợp với Trung tâm quyền tác giả âm nhạc và Hội sân khấu để xác minh bản quyền, tránh tranh chấp và vi phạm sở hữu trí tuệ. Bộ hồ sơ biểu diễn cần được chuẩn hóa với các thành phần bắt buộc như danh mục tác phẩm, giấy phép biểu diễn, hợp đồng nghệ sĩ, kế hoạch tổ chức, phương án an ninh – y tế. Mỗi đoàn nghệ thuật nên thiết lập kho dữ liệu điện tử nội bộ, kết nối với hệ thống quản lý của Sở Văn hóa nhằm lưu trữ, thống kê và phục vụ công tác hậu kiểm. Việc tăng cường kiểm tra định kỳ, công khai kết quả xử lý vi phạm sẽ góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và chất lượng biểu diễn.

2.2.4. Đa dạng hóa nguồn tài chính và thúc đẩy xã hội hóa các hoạt động nghệ thuật

Các đoàn cần mở rộng kênh thu qua bán vé, phát hành sản phẩm nghệ thuật, khai thác bản quyền, tổ chức workshop, lớp đào tạo, kết hợp biểu diễn – du lịch – thương mại. Việc ứng dụng nền tảng số như YouTube, TikTok, Spotify giúp tăng doanh thu và quảng bá rộng rãi hình ảnh nghệ thuật. Đồng thời, cần tích cực kêu gọi doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức xã hội tài trợ, đồng sản xuất chương trình thông qua các hợp đồng bảo trợ thương hiệu hoặc sự kiện văn hóa. Nhà nước nên đẩy mạnh cơ chế đặt hàng biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị và các lễ hội văn hóa của địa phương, đi đôi với chính sách miễn giảm thuế, hỗ trợ vay vốn và xây dựng quỹ phát triển nghệ thuật. Các đoàn cần đảm bảo minh bạch tài chính, tuân thủ quy định kế toán – kiểm toán, nâng cao năng lực quản lý để tăng niềm tin của nhà đầu tư và công chúng. Việc xã hội hóa hoạt động nghệ thuật không chỉ giúp huy động nguồn lực đa chiều mà còn khuyến khích sáng tạo, góp phần phát triển nền công nghiệp văn hóa Thủ đô một cách bền vững.

2.2.5. Đẩy mạnh công tác đào tạo chuyên môn và khuyến khích sáng tạo nghệ thuật

Các đoàn cần hợp tác với các cơ sở đào tạo uy tín như Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam để mở các lớp tập huấn, khóa đào tạo ngắn hạn về biểu diễn, biên đạo, đạo diễn, kỹ thuật sân khấu, âm thanh – ánh sáng hiện đại. Song song, nên có chính sách hỗ trợ học phí, khuyến khích nghệ sĩ học tập nâng cao trình độ và trao đổi chuyên môn quốc tế. Việc xây dựng cơ chế thưởng sáng tạo, tổ chức liên hoan nội bộ, cuộc thi kịch bản, quỹ hỗ trợ tác phẩm mới sẽ khơi dậy tinh thần sáng tạo, đổi mới nghệ thuật. Mỗi nghệ sĩ cần được định hướng phát triển cá nhân, có cơ hội thử sức ở nhiều vai trò và được ghi nhận xứng đáng. Các đoàn nên duy trì mô hình mentor – mentee để nghệ sĩ kỳ cựu truyền nghề, đồng thời khuyến khích giao lưu hợp tác quốc tế nhằm mở rộng tầm nhìn và hội nhập.

2.2.6. Đẩy mạnh công tác marketing, giới thiệu quảng bá hình ảnh đến với khán giả

Cần xây dựng chiến lược marketing dài hạn gắn với định vị thương hiệu, giá trị cốt lõi và đối tượng khán giả mục tiêu. Mỗi đoàn nên có đội ngũ truyền thông chuyên nghiệp, kết hợp giữa marketing số và truyền thông truyền thống. Việc khai thác hiệu quả các nền tảng kỹ thuật số như Facebook, YouTube, TikTok, website chính thức… giúp lan tỏa hình ảnh, nâng cao tương tác và thu hút khán giả trẻ. Ngoài ra, các hoạt động biểu diễn cộng đồng, giao lưu khán giả, talkshow hay hợp tác với báo chí, truyền hình là phương thức hữu hiệu để quảng bá nghệ thuật đến đông đảo công chúng. Các đoàn cũng cần linh hoạt trong chính sách giá vé, áp dụng hình thức đặt vé trực tuyến, chương trình ưu đãi và xây dựng hệ thống phản hồi khán giả nhằm cải tiến chất lượng. Đồng thời, việc xây dựng hình ảnh nghệ sĩ tiêu biểu như đại sứ thương hiệu sẽ tăng độ nhận diện và uy tín của đoàn.

2.2.7. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, đánh giá và khen thưởng trong hoạt động biểu diễn

Cơ quan quản lý cần xây dựng kế hoạch thanh tra định kỳ, kết hợp kiểm tra đột xuất với bộ tiêu chí cụ thể, bao gồm: tuân thủ pháp luật, chất lượng nghệ thuật, hiệu quả xã hội và an toàn sân khấu. Việc ứng dụng công nghệ trong kiểm tra – như hồ sơ điện tử, cơ sở dữ liệu biểu diễn – sẽ giúp tăng minh bạch và giảm sai sót. Công tác đánh giá cần kết hợp tiêu chí định lượng (số buổi, doanh thu, lượng khán giả) với tiêu chí định tính (giá trị thẩm mỹ, tính sáng tạo, tác động xã hội). Kết quả kiểm tra – đánh giá nên được công khai để tạo động lực thi đua lành mạnh giữa các đoàn. Cơ chế khen thưởng cần đa dạng, công tâm và đi kèm hỗ trợ thiết thực như kinh phí, truyền thông hoặc cơ hội biểu diễn. Đồng thời, sau kiểm tra, cơ quan quản lý cần tổ chức tập huấn, tư vấn chuyên môn giúp đoàn khắc phục hạn chế, hoàn thiện hoạt động. Thực hiện tốt công tác kiểm tra – đánh giá – khen thưởng không chỉ bảo đảm tính nghiêm minh mà còn nuôi dưỡng động lực sáng tạo, góp phần xây dựng môi trường nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp, nhân văn và phát triển bền vững ở Thủ đô.

3. KẾT LUẬN

         Hoạt động biểu diễn của các đoàn nghệ thuật tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân Thủ đô, góp phần hiện thực hóa chủ trương xã hội hóa văn hóa – nghệ thuật của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả và hướng tới sự phát triển bền vững, công tác quản lý cần được nâng cao về tính chuyên nghiệp, tính hệ thống và năng lực điều hành. Các giải pháp được đề xuất trong bài viết từ việc triển khai đồng bộ văn bản pháp lý, xây dựng kế hoạch biểu diễn linh hoạt, hoàn thiện quy trình cấp phép, đa dạng hóa nguồn lực tài chính, đẩy mạnh đào tạo, quảng bá truyền thông đến nâng cao công tác kiểm tra, khen thưởng – đều hướng tới mục tiêu hoàn thiện cơ chế quản lý, khuyến khích sáng tạo và bảo đảm sự phát triển hài hòa giữa giá trị nghệ thuật và hiệu quả xã hội. Thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ giúp các đoàn nghệ thuật tư nhân Hà Nội khẳng định vị thế trong hệ sinh thái văn hóa đô thị, đồng thời góp phần xây dựng Thủ đô trở thành trung tâm sáng tạo văn hóa tiêu biểu của cả nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Văn hoá (1956), Thông tư Số: 1745-VH/TT ngày 08 tháng 10 năm 1956; Hướng dẫn việc thi hành chính sách đối với các đoàn nghệ thuật tư nhân, Hà Nội.
2. Bộ Văn hoá (1973), Quyết định Số: 05-VH/QĐ ngày 08 tháng 02 năm 1973 Quy chế về tổ chức và hoạt động của các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp địa phương, Hà Nội.
3. Bộ Văn hóa – Thông tin (2004), Quy chế hoạt động biểu diễn và tổ chức biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp, quyết định số 47/2004/QĐ – BVHTT DL ngày 02 tháng 07 năm 2004, Hà Nội
4. Chính phủ (2020), Nghị định số 144/2020/NĐ-CP Quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn, Hà Nội.
5. Lê Thị Hoài Phương (2016), Quản lý hoạt động nghệ thuật biểu diễn trong cơ chế thị trường, Nxb Sân khấu, Hà Nội.