"Chỉ có 3 loại pianists: pianists người Do Thái, pianists đồng tính, và pianists tồi".

Vladimir Horowitz

Evgeny Kissin

Thần đồng piano Evgeny Igorevich Kissin sinh ngày 10 tháng 10 năm 1971 tại Moskva trong một gia đình người Do Thái.

Mẹ cậu là cô giáo dạy piano. Lúc đầu cha mẹ cậu không nghĩ cậu có tài nên tập trung dạy piano cho chị cậu. Lên 2 tuổi cậu đã tự chơi piano. Năm lên 6 tuổi cậu được nhận vào học tại trường năng khiếu thuộc Nhạc viện Gnessin ở Moskva, học trò của Anna Kantor. Bà là người thầy piano duy nhất trong sự nghiệp piano của Kissin. Sau này, trong một lần trả lời phỏng vấn về cách dạy của Anna Kantor, Kissin cho biết bà không bao giờ chơi mẫu cho học sinh vì bà không muốn học sinh bắt chước lối chơi của bà. Bà giảng toàn bộ bằng ý tưởng thông qua lời nói. Kissin cho rằng mình là người may mắn gặp được người thầy biết tôn trọng cá tính của học sinh như Anna Kantor.

Kissin tập đàn ít. Sau này Kissin có lần nói: "Chỉ có 2 khả năng khi một pianist tập piano quá 4 tiếng mỗi ngày: Hoặc người đó không có tài, hoặc người đó chẳng biết làm việc gì khác ngoài chơi piano”. Khi mới vào trường nhạc, cậu tập mỗi ngày 20 phút. Sau 3 năm, cậu tập 4 tiếng mỗi ngày. Kissin kể: "Tôi đã trưởng thành rất nhanh trong âm nhạc. Một người có năng khiếu có thể tiến những bước dài chỉ bằng tài năng bẩm sinh mà chẳng cần cố gắng nhiều lắm. Sau đó mới là những lúc mà không thể lớn tiếp nếu không lao động chăm chỉ”.

Có lần gia đình Kissin bị mấy gia đình hàng xóm than phiền vì Kissin tập đàn ở nhà làm ầm. Công an được phái tới nhà Kissin điều tra đúng vào ngày Kissin vắng nhà vì phải biểu diễn tổng duyệt tại điện Kremlin chuẩn bị cho đêm hoà nhạc chào mừng bế mạc Đại hội 27 Đảng Cộng sản Liên Xô. Sau khi cha Kissin giải thích cho người công an lý do vắng mặt của Kissin, người này giơ tay chào và nói: "Từ nay trở đi việc tập đàn của con ông sẽ không có vấn đề gì hết”.

Kissin trình diễn lần đầu tiên trước công chúng năm lên 10 tuổi, chơi concerto số 20 cung Ré thứ của Mozart cùng dàn nhạc giao hưởng Ulyanovsk. Năm 11 tuổi cậu trình diễn độc tấu lần đầu tiên tại Moskva.

Năm 1984, cậu bé 12 tuổi Kissin đã khiến toàn thế giới kinh ngạc khi trình diễn cả 2 concerto của Chopin cùng dàn nhạc giao hưởng Moskva tại Đại khán phòng Nhạc viện Tchaikovsky. Tất cả những ai ở trong khán phòng đêm đó, kể cả cánh báo chí, đều cho rằng hồn ma Chopin đã hiện về nhập vào Kissin để giao tiếp với thính giả. Bản thân Kissin không nhớ gì từ buổi trình diễn đó và cũng không nhớ mình đã chơi như thế nào, ngoài việc một người hàng xóm chạy lên sân khấu tặng cậu hoa, và một người khác tặng cậu một chiếc ô tô đồ chơi sau buổi hòa nhạc. Anna Kantor kể lại rằng khi cửa ra sân khấu được mở và Kissin nhìn thấy công chúng đầy trong khán phòng, cậu bất giác lùi lại. Nhạc trưởng Kitaenko phải đẩy nhẹ phía sau để cậu tiến ra. Nhưng bản thân Kissin không nhớ khoảnh khắc đó.

Evgeny Kissin (12 tuổi) trình diễn concerto số 1 của Chopin tại Đại khán phòng nhạc viện
Tchaikovsky đêm 27.3.1984

Xem video clip https://www.youtube.com/watch?v=gilNaeUsPNQ

Sau này, khi được hỏi, Kissin dường như miễn cưỡng cho rằng buổi hòa nhạc đó là bệ phóng của Kissin vào danh vọng: "Tôi hiểu đó là sự kiện quan trọng trong đời tôi. Nhưng bệ phóng, danh tiếng ư? Tôi chưa bao giờ quan tâm đến những thứ đó”. Chính cha mẹ Kissin đã dạy con họ cách tư duy như vậy. Ngay sau đêm hoà nhạc đó, cả gia đình Kissin đã rời Moskva đi nghỉ tại Zvenigorod. Nhiều năm sau Kissin được biết cha mẹ cậu đã cố tình làm như vậy để tránh cho cậu tiếp xúc với những khuấy động trên các phương tiện truyền thông mà buổi diễn của cậu đã gây ra.

Evgeny Kissin biều diễn tại Suntory Hall Tokyo năm 1985.

Xem video clip https://www.youtube.com/watch?v=otxEYjxR-Iw

Năm 1985-1987 Kissin biểu diễn liên tiếp tại Đông Âu, Nhật Bản, Tây Âu. Tháng 12 năm 1988 Kissin chơi concerto số 1 của Tchaikovsky cùng dàn nhạc giao hưởng Berlin do nhạc trưởng huyền thoại Herbert von Karajan chỉ huy.

Cuộc gặp gỡ giữa Kissin và Karajan diễn ra không định trước. Một buổi sáng, trong khi Kissin đang ở Munich trong tour diễn tại châu Âu, người quản lý gọi điện hỏi Kissin có muốn gặp và chơi cho Karajan nghe không. Trước đó, người quản lý đã gửi ghi âm của Kissin cho Karajan nghe và Karajan đã đồng ý. Bà Kantor sau đó kể rằng bà chưa bao giờ nghe Kissin chơi Fantasy của Chopin hay như khi cậu chơi cho Karajan nghe. Kissin kể: "Chơi xong, tôi ngửng lên nhìn Karajan, rồi đứng lên tiến về phía ông. Ông gửi tôi một cái hôn gió, rồi tháo kính, rút khăn tay lau nước mắt”. Vợ Karajan sau đó kể lại rằng: "Trong 30 năm chung sống tôi chưa bao giờ thấy nhà tôi xúc động đến như vậy”. Lúc tạm biệt, Karajan chỉ vào cậu bé 16 tuổi và nói với mẹ Kissin: "Thiên tài”.

Evgeny Kissin (17 tuổi) và nhạc trưởng Herbert von Karajan (phải) sau trình diễn concerto số 1
của Tchaikovsky tại phòng hoà nhạc Berliner Philharmoniker tháng 12.1988

Xem video clip https://www.youtube.com/watch?v=kzoPBj5NKRg

Sau khi tốt nghiệp trung cấp âm nhạc, thay vì phải vào học tại Nhạc viện Tchaikovsky, Kissin được ban giám hiệu cho phép đặc cách học Anna Kantor tại nhạc viện Gnessin. Từ đó Anna Kantor, người suốt đời sống độc thân, trở thành một thành viên trong gia đình Kissin.

Năm 1991 Liên Xô tan rã. Kissin và gia đình đang đi tour biểu diễn tại Mỹ. Họ quyết định ở lại đây. Hiện nay Evgeny Kissin là công dân của 3 quốc gia Nga, Anh và Israel.

Kissin biểu diễn khoảng 40 buổi mỗi năm tại các phòng hòa nhạc lớn khắp nơi trên thế giới. Repertoire của anh rất rộng. Anh ít chơi Bach trước công chúng vì anh coi Bach là tột đỉnh của âm nhạc. Anh thú nhận âm nhạc của Bach đe doạ anh. Anh nói dù âm nhạc của Bach là một phần không thiếu được trong anh, nhưng anh không dám công diễn Bach.

Theo Kissin, độ chín trong âm nhạc là ở chỗ khi chơi các nhạc phẩm vĩ đại người chơi phải tiếp cận gần nhất tới tầm của các nhạc phẩm đó, phải thể hiện được tất cả độ sâu của chúng. Anh đồng ý với nhận định của Goethe rằng: "Thi sĩ đích thực là người có sự hiểu biết nội tại về cuộc đời, mà để diễn tả nó anh ta chẳng cần kinh nghiệm thực tế lẫn thực hành”.

Evgeny Kissin chưa từng tham gia bất cứ cuộc thi piano nào. Anh chơi piano không biết mệt. Kissin nói: "Điều quan trọng nhất đối với tôi là thực hiện tiềm năng mà Tự nhiên đã ban cho tôi. Tiềm năng đó của tôi là âm nhạc”.

Evgeny Kissin (41 tuổi) chơi Mélodie của Gluck-Sgambati tại Verbier festival 26.7.2013

Xem video clip https://www.youtube.com/watch?v=SbdJXUDdLOc