Học viên: Liêu Văn Hiền
K5, chuyên ngành: LLvà PPDH Âm nhạc
ĐT: 0946 453 577
Trong quá trình xây dựng, đổi mới đất nước ở Việt Nam hiện nay, vấn đề hoạch định chiến lược đào tạo con người đang đặt ra những yêu cầu cấp bách. Ngoài nguồn vốn, kỹ thuật công nghệ, vai trò đào tạo đang giữ vị trí quan trọng, đặc biệt, đội ngũ giảng viên tại các cơ sở đào tạo luôn là lực lượng cơ bản, góp phần hình thành nên nguồn lực lao động trình độ cao, đủ phẩm chất đạo đức, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp trong bối cảnh Việt Nam xác định phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN với ưu tiên hàng đầu CNH- HĐH. Đây cũng là tư tưởng chủ đạo được Đảng và nhà nước ta chú trọng với quan điểm: giáo dục là quốc sách hàng đầu.
1. Dạy học là một quá trình giáo dục
Dạy học luôn là một cặp phạm trù mang tính biện chứng, logic giữa hai chủ thể: người dạy và người học. Mối quan hệ qua lại gắn bó mật thiết trong dạy và học là nhân tố quan trọng của quá trình giáo dục, điều này chỉ xuất hiện trong đời sống xã hội loài người. Xét về bản chất, dạy học là bộ phận cụ thể hóa chức năng giáo dục với cách hiểu: giáo dục luôn vận động hướng đến mục đích (gọi là mục đích của giáo dục) với trình tự logic phát triển. Còn dạy học bao gồm các phương tiện, phương pháp (tiếng Anh: methode), có mối quan hệ gắn bó với học chế, học phần, phân thành kỳ học, tiết học, môn học. Tất cả được kiểm tra, đánh giá (định lượng, định tính) theo chu kỳ thời gian nhất định, đồng thời dạy học chuyển tải hệ thống kiến thức khoa học chặt chẽ. Do đó, dạy học là sự kết hợp, tương tác toàn diện giữa hai chủ thể: người dạy và người học. Phạm Viết Vượng nêu khái niệm: dạy học là quá trình hoạt động của hai chủ thể, trong đó dưới sự tổ chức, hướng dẫn và điều khiển của giáo viên, học sinh nhận thức lại nền văn minh nhân loại và rèn luyện hình thành kỹ năng hoạt động ().
Quá trình dạy học bao gồm nhiều hoạt động của người dạy và người học với mục đích chung là huấn luyện, bồi dưỡng, phát triển ý thức, tinh thần con người, được biểu hiện qua những kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Theo nghĩa tổng quát, dạy học là tiến trình gồm nhiều hệ thống, chức năng cùng gắn bó: kinh nghiệm xã hội, vai trò cá nhân với những nguyên tắc, phương pháp theo từng điều kiện lịch sử, bối cảnh xã hội khác nhau. Như vậy, dạy học gồm hai chủ thể (người dạy, người học) cùng đồng đẳng, song hành trong mối quan hệ truyền thụ, tiếp nhận tri thức nhân loại. Hoạt động dạy học biểu hiện rõ quá trình giáo dục qua 5 đặc điểm chính:
- Thể hiện học vấn về tri thức tự nhiên, xã hội, con người, khoa học, nghệ thuật, kỹ thuật và phương thức hoạt động sáng tạo. Gọi chung là các lĩnh vực kiến thức nghề nghiệp.
- Tổ chức hoạt động của người dạy và người học qua các mối quan hệ, hành vi giao tiếp. Mục đích xây dựng, giáo dục qua nhiệm vụ dạy và học đạt hiệu quả.
- Những nhu cầu dạy và học xuất phát từ đòi hỏi thực tiễn xã hội. Đây là yếu tố hình thành mối quan hệ giữa người dạy và người học, có ảnh hưởng lớn về tâm lý, đạo đức của hai chủ thể. Người dạy có tri thức uyên thâm, nhân cách tốt sẽ tạo động lực học tập mạnh mẽ, ý chí vươn lên của người học và ngược lại.
- Điều kiện vật chất trong dạy học như: sách, vở, phòng học, môi trường sống (nông thôn, thành thị, núi cao, ven biển), địa điểm dạy học...tất cả đều tác động đến quy trình tổ chức dạy học.
- Quản lý hoạt động dạy học từ hệ thống tri thức, kỹ năng đánh giá, kiểm tra đến thái độ trong ứng xử, đầu vào, đầu ra sản phẩm đào tạo đều hình thành các phản ứng (tích cực, tiêu cực...) trong toàn bộ quá trình dạy học.
2. Ý nghĩa dạy học đàn Keyboard tại trường ĐH Bạc Liêu
Sau khi được thủ tướng chính phủ ra quyết định số 1558/QĐ-TT ngày 24/11/2006 công nhận từ cao đẳng lên đại học, trường ĐH Bạc Liêu nhanh chóng trở thành trung tâm đào tạo của toàn bộ khu vực bán đảo Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu với mục tiêu:
- Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực có trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp.
- Liên kết đào tạo đại học, sau đại học.
- Nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.
Trong đó, ngành Cao đẳng Giáo dục Mầm non (CĐGDMN) được đào tạo liên tục từ 2006 đến nay (2017). Đây là nhiệm vụ quan trọng của trường ĐH Bạc Liêu nhằm cung cấp đội ngũ giáo viên Mầm non cho tỉnh Bạc Liêu và toàn bộ khu vực bán đảo Cà Mau. Trong quá trình học tập, SVCĐMN được lĩnh hội nhiều học phần thuộc các khối: Kiến thức cơ sở ngành và Kiến thức chuyên ngành như: Tâm lý học đại cương, Giáo dục học đại cương, Mỹ thuật, Âm nhạc, Múa...trong hệ thống đào tạo tín chỉ hiện nay. Đối với học phần Âm nhạc, loại hình nghệ thuật bắt buộc trong đào tạo giáo viên Mầm non, SV được trang bị các môn: nhạc lý, xướng âm, hát, dàn dựng, chỉ huy, trong đó môn đàn Keyboard là một trong môn Âm nhạc trọng tâm, qua đó SV có thể trình bày bài hát (thuộc chương trình GDMN) kết hợp đệm hát trên đàn Keyboard. Do đó, đàn Keyboard là môn học vừa tổng hòa, vừa tích hợp nhiều kiến thức Âm nhạc.
Ngay sau khi chuyển từ CĐ lên ĐH, trường ĐH Bạc Liêu đã xác định đào tạo CĐGDMN là một trong hướng chủ đạo của trường. Đồng thời chú trọng đến dạy học đàn Keyboard bởi đây là loại nhạc đàn phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của khu vực bán đảo Cà Mau. Điều này được thể hiện rõ qua ý thức, ham thích tự luyện tập của SVCĐGDMN, mục đích hoàn thiện kỹ năng sử dụng đàn Keyboard, đệm hát thành thạo để có thể đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi cao của ngành Mầm non nơi đây. Với ý nghĩa nêu trên, khái niệm dạy học đàn Keyboard xác định: dạy học đàn phím điện tử là quy trình tổ chức, huớng dẫn của người dạy nhằm tác động đến nhận thức nghệ thuật âm nhạc của người học, từ đó rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo đạt đến trình độ điêu luyện trên đàn phím điện tử.
Theo PGS.NSUT. Xuân Tứ đã khẳng định để dạy học đàn Keyboard một cách hiệu quả, người học cần có: hiểu biết cơ bản về lý thuyết âm nhạc đặc biệt là hòa thanh để ứng dụng trên đàn. Đồng thời phải rèn luyện kỹ năng diễn tấu, dần dần làm chủ được trên phím đàn ().
Trên cơ sở đó, dạy học đàn Keyboard đóng vai trò quan trọng trong đào tạo ngành CĐGDMN tại trường Đại học Bạc Liêu, mục đích trang bị cho sinh viên CĐGDMN đạt được những kỹ năng cơ bản, sử dụng thành thạo những tính năng đàn Keyboard, qua đó SV có thể ứng dụng vào đệm hát. Là loai nhạc đàn của công nghệ số tiên tiến, đàn Keyboard luôn có nhiều nút bấm chỉ thị những ký hiệu tạo hiệu quả âm thanh như: bộ đệm tự động/auto accompany, tiết tấu/style, âm sắc/voice, tốc độ/tempo, âm lượng to nhỏ/master volum, khởi động chế độ bật, tạm nghỉ bộ đệm tự động/start, sync, tạo kết/ending, mẫu âm thanh/demo và nhiều tính năng khác. Xuất phát từ tính năng đàn Keyboard, trường ĐH Bạc Liêu bước đầu xây dựng đề cương chi tiết phân môn đàn Keyboard, hoàn thành hệ thống bài giảng. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, dạy và học đàn Keyboard như:
- Dạy học đàn Keyboard đã đáp ứng mục tiêu đào tạo giáo viên Mầm non.
- Sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của BGH, BCN khoa Sư phạm trường ĐH Bạc Liêu về cơ sở vật chất với trang bị đàn Keyboard phòng học tạo điều kiện tiến hành dạy học đàn Keyboard hiệu quả.
Những khó khăn trong quá trình đào tạo ngành Mầm non:
- Hệ số lớp đông: trường và khoa luôn bố trí từ 25- 30 SV/lớp, do đó giảng viên phải dạy theo hình thức tập thể, đại trà. Dẫn đến giảng viên phải phân loại trình độ theo nhóm học, bên cạnh đó hiện tượng giao 1 bài cho toàn bộ lớp học vẫn diễn ra phổ biến.
- Bài giảng theo hướng phổ cập, chưa phát triển hết khả năng của SV, tập trung chủ yếu vào các bài hát Mầm non (trong chương trình được BGDĐT quy định). Nhiều SV bộc lộ năng khiếu, phát triển ngón tay nhanh không phát huy được. Đây là một trong nguyên nhân chính dẫn đến nhiều SV muốn học tăng cường đàn Keyboard tại các gia sư có tay nghề cao tại tỉnh Bạc Liêu.
3. Một số giái pháp nâng cao kỹ năng đàn Keyboard
Từ những khó khăn, thuận lợi nêu trên, đội ngũ giảng viên và SV CĐGDMN luôn nêu cao tinh thần cố gắng, nỗ lực nhằm đạt kết quả tốt trong dạy và học. Điều này liên quan đến nhận thức của giảng viên trong phương pháp phân loại trình độ với các mức độ khác nhau như: nhóm bắt đầu, nhóm hiểu biết, nhóm khá và giỏi. Qua đó xác định chính xác năng lực SV, đưa ra phương pháp dạy học phù hợp điều kiện, hoàn cảnh để SV phát huy khả năng học tập.
Để phát triển tốt, thành thạo kỹ năng sử dụng đàn Keyboard, một số giải pháp xuất phát từ các nội dung sau:
- Trọng tâm là tăng cường tích hợp các dạng bài luyện tập kỹ thuật, tác phẩm theo kế hoạch, trình tự, tăng dần độ khó nhằm phát triển khả năng chơi đàn Keyboard của SV.
- Xây dựng hệ thống bài giảng phù hợp, áp dụng hiệu quả trong dạy học đàn Keyboard cho SVCĐGDMN. Mục đích giúp SV sử dụng thành thạo những kỹ năng: tay trái trong lối chơi ngón đơn, ngón kép cùng hợp âm rải tay trái. Cùng với rèn luyện kỹ thuật, những tác phẩm viết cho đàn Pianovà viết cho đàn Keyboard với nhiều phong cách, đặc biệt là nhạc nhẹ để ứng dụng vào đệm hát, từ đó SV có thể soạn bài đệm hát một cách chủ động.
- Để dạy học đàn Keyboard đạt hiệu quả, cần nâng cao hơn nữa quá trình tự học, rèn luyện kỹ năng đàn Keyboard của SVCĐGDMN. Bên cạnh đó, đẩy mạnh biện pháp tổ chức thực nghiệm sư phạm, mục đích để SV nắm vững, hiểu rõ và chủ động sáng tạo các phần: mở đầu, dạo giữa, kết.
- Ứng dụng hiệu quả các dạng kỹ thuật vào đệm hát, kết quả thực nghiệm vừa qua cho thấy những giải pháp rèn luyện kỹ năng đàn Keyboard là yêu cầu, đòi hỏi cấp bách trong dạy học đàn Keyboard cho SVCĐGDMN, trường ĐH Bạc Liêu trong giai đoạn hiện nay.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. A.Xokhor (1976), Vai trò giáo dục của âm nhạc, Nxb văn hóa, Hà Nội.
2. Nguyễn Bách (2002), Giúp trí nhớ âm nhạc, Nxb Âm nhạc, H.
3. Nguyễn Mai Kiên (2012), Thang âm phương pháp luyện tập và ứng dụng, Khoa kiến thức nghệ thuật cơ bản, Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.
4. . Nguyễn Ngọc Quang (1998), Nhà sư phạm, người góp phần đổi mới lí luận dạy học, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
5. . Xuân Tứ (2002), Hướng dẫn dạy và học đàn Organ 1,2, Nxb Âm nhạc- Trường Cao đẳng Nhạc Họa Trung ương, Hà Nội.
6. Xuân Tứ (2007), Phương pháp dạy và học đàn phím điện tử (tập 1, 2), Nxb Đại học Sư phạm, H.
7. Lê Anh Tuấn (2010), Phương pháp dạy học âm nhạc, Nxb ĐHSP, H.ại học Sư phạm, Hà Nội.
8. Phạm Viết Vượng (2007), Giáo dục học, in lần thứ 2, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, H.