Nguyễn Hà Linh [*]
Ngày nay khi kinh tế - xã hội phát triển, đời sống và dân trí của người dân ngày càng được nâng cao, sinh hoạt văn hóa trở thành nhu cầu không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dâ, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nhằm xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, trong đó có nhiệm vụ chỉ đạo phát triển thiết chế văn hóa cấp thành phố trực thuộc tỉnh.
Trung tâm Văn hóa - Thể thao thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thành ủy - UBND thành phố và Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh trong những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, với chức năng phát triển sự nghiệp văn hóa và thể thao của thành phố; tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội của địa phương. Ngoài ra trung tâm cũng là nơi tổ chức, cung ứng dịch vụ công; đáp ứng nhu cầu hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao cũng như nhu cầu tiếp nhận thông tin, nâng cao dân trí, nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ văn hóa của nhân dân trên địa bàn. Trong nhiều năm hoạt động, cán bộ công nhân viên của trung tâm đã bám sát định hướng, chức năng, nhiệm vụ mà UBND giao cho, vì vậy mọi hoạt động của trung tâm đều đi vào chiều sâu và gắn với thực tiễn. Các hoạt động của trung tâm đã thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia đặc biệt là thanh thiếu niên, thiếu nhi tạo ra tính quần chúng và xã hội hóa ngày càng cao. Tuy nhiên trong thời kỳ mới, Bắc Ninh là một thành phố trẻ với tốc độ đô thị hóa nhanh cũng không tránh khỏi những khó khăn và thách thức trong việc giao lưu tiếp biến văn hóa. Trung tâm Văn hóa – Thể thao thành phố Bắc Ninh là một thiết chế văn hóa có vai trò quan trọng trong việc kết nối những chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước với người dân trên địa bàn thành phố. Bởi vậy trung tâm cần nâng cao chất lượng quản lý để bắt kịp sự phát triển của thành phố trong thời kỳ mới.
Trong những năm qua, ban lãnh đạo trung tâm cùng các ban ngành liên quan luôn tăng cường công tác quản lý nhà nước về văn hóa. Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, ban ngành làm tốt công tác tuyên truyền, vận động cán bộ, nhân dân sống và làm việc theo đúng pháp luật, thực hiện theo chủ trương của Đảng và Nhà nước về xây dựng nếp sống văn minh trong địa bàn thành phố. Cán bộ trung tâm văn hóa thể thao (TTVHTT) thành phố Bắc Ninh luôn đảm bảo hoàn thành tốt nhất những nhiệm vụ được giao. Công tác quản lý của trung tâm không ngừng được nâng cao để đảm phù hợp với thực tiễn và yêu cầu công việc. Ban giám đốc trung tâm thường xuyên tổ chức hội ý, lấy ý kiến của các cán bộ trong trung tâm. Sau đó, tổng hợp lại và tham mưu cho cấp trên để hoàn chỉnh hệ thống các văn bản pháp luật, cơ chế chính sách một cách toàn diện và đồng bộ, đáp ứng được nhu cầu thiết yếu của các cán bộ và người dân.
Thực hiện tốt vai trò quản lý , các hoạt động của TTVHTT thành phố Bắc Ninh góp phần không nhỏ thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ trên địa bàn thành phố, phát triển sâu rộng trong quần chúng nhân dân. Trung tâm thường xuyên tổ chức các chương trình nghệ thuật lớn, nhỏ có chất lượng cao với sự tham gia đông đảo của các cơ quan ban ngành, khối đoàn thể và quần chúng nhân dân. Từ đó, tạo phong trào văn nghệ sôi nổi trên địa bàn thành phố, đặc biệt là góp phần gìn giữ làn điệu dân ca quan họ truyền thống, một trong những di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Bên cạnh đó, trung tâm cũng cử những cán bộ có chuyên môn về các cơ sở để hướng dẫn cho từng đơn vị địa phương thực hiện tốt nhất các hoạt động của mình. Trung tâm đã hỗ trợ tối đa cho công tác phát triển văn hóa cơ sở trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, góp phần đa dạng hóa các loại hình hoạt động văn hóa và làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần cho người dân thành phố. TTVHTT thành phố Bắc Ninh đã đáp ứng phần nào nhu cầu sáng tạo, học tập, trao đổi và hưởng thụ văn hóa của các tầng lớp nhân dân thành phố, tạo điều kiện thuận lợi để người dân được thường xuyên sinh hoạt, trao dổi thông tin, rèn luyện thân thể; từ đó có sức khỏe để lao động và làm việc, trao đổi học tập kinh nghiệm, thắt chặt thêm tình đoàn kết, góp phần đưa văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, vừa là động lực, vừa là mục tiêu phát triển công nghiệp hóa – hiện đại hóa.
Trong bối cảnh khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin - truyền thông đang có những bước phát triển vũ bão và chi phối mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; xu thế hội nhập, toàn cầu hóa, hiện đại hóa đang trở thành xu thế phát triển tất yếu của mọi quốc gia để giúp cho dân tộc Việt Nam có đủ bản lĩnh, năng lực tiếp thu những tinh hoa văn hóa thế giới thì việc duy trì, phát triển thành quả của “Văn hóa Đọc” đã đạt được ở giai đoạn 2011 – 2020 là hết sức cần thiết, để đến năm 2030, Việt Nam sẽ hình thành một “Xã hội Đọc”, một thế hệ đọc mới, với xu hướng đọc lành mạnh, bổ ích, biết giữ gìn, phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời biết tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa, tinh tuý của các dân tộc khác trên thế giới, của thời đại để làm giàu thêm cho cuộc sống của chính bản thân mình và của quốc gia, dân tộc.
Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, cán bộ TTVHTT thành phố Bắc Ninh đang từng bước làm cho văn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội; vừa nâng cao dân trí, vừa tạo ra đời sống tinh thần lành mạnh trong cộng đồng dân cư thành phố, TTVHTT thành phố Bắc Ninh đã và đang hoàn thành tốt vai trò của mình, đúng với mục tiêu của Đảng và Nhà nước đề ra: “Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Đặc biệt, trung tâm cũng làm tốt vai trò kết nối giữa Đảng, Nhà nước với người dân trên địa bàn thành phố, định hướng cho người dân hiểu và làm đúng theo những chủ trương mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
Công tác quản lý các hoạt động của TTVHTT thành phố Bắc Ninh như công tác tuyên truyền cổ động, văn nghệ, thể dục thể thao, thư viện, hoạt động xây dựng đời sống cơ sở... đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong những năm qua, góp phần to lớn vào thành tích chung của toàn thành phố Bắc Ninh nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều hạn chế và yếu kém cần nhận thức một cách đầy đủ và đúng đắn như bệnh thành tích, hoạt động thiếu đồng bộ, thiếu linh động... Về cơ bản, do khó khăn về cơ sở hạ tầng, vật chất và đội ngũ cán bộ còn hạn chế trong công tác quản lý nên TTVHTT thành phố Bắc Ninh chưa phát huy được hết vai trò của mình trong các hoạt động văn hóa. Nguồn kinh phí hoạt động còn hạn chế dẫn đến việc tổ chức các chương trình hoạt động lớn, hướng tới cộng đồng gặp nhiều khó khăn. Nhu cầu của con người ngày càng gia tăng, thúc đẩy sự phát triển các dịch vụ đáp ứng nhu cầu. Sự hấp dẫn của các hình thức giải trí trong xu thế xã hội hiện đại như internet, trò chơi trực tuyến, giải trí truyền hình... đã có sức thu hút mãnh liệt, chi phối đời sống và làm thay đổi nhu cầu đến với các TTVH,NVH của quần chúng. Bên cạnh những mặt mạnh, tích cực ấy không thể không có những mặt trái, tiêu cực mà các loại hình dịch vụ Internet, truyền hình mang lại. Song với ưu thế của mình, các thiết chế TTVH, nhà văn hóa vẫn có những dấu ấn riêng, quan trọng trong đời sống của mỗi người dân. Trách nhiệm của những nhà quản lý văn hóa là phải định hướng nhu cầu giải trí văn hóa lành mạnh cho quần chúng, bằng biện pháp nghiệp vụ, khả năng thuyết phục và những kỹ năng nghề nghiệp khác để dẫn dắt các đối tượng quản lý của mình thấy được tính ưu việt của hoạt động trong các thiết chế văn hóa.
Tuy nhiên, việc xây dựng thể chế văn hóa còn chậm và nhiều thiếu sót. Chính sách xã hội hóa các hoạt động văn hóa chậm được ban hành; Bộ máy tổ chức ngành văn hóa chưa được sắp xếp hợp lý để phát huy cao hơn hiệu lực lãnh đạo và quản lý; Công tác đào tạo đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý văn hóa chưa đáp ứng yêu cầu; Chính sách khuyến khích và định hướng đầu tư xã hội cho phát triển văn hóa còn chưa rõ; Hệ thống các thiết chế văn hóa cần thiết nói chung bị xuống cấp và sử dụng kém hiệu quả. Các Bộ, ngành và cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp cần nhận thức sâu sắc nhiệm vụ xây dựng và phát triển các loại hình thiết chế văn hóa. Thấm nhuần chủ trương của Đảng nêu trong Nghị quyết Đại hội IX: “Tiến tới hoàn chỉnh hệ thống thiết chế văn hóa bằng nguồn lực nhà nước và mở rộng xã hội hóa, làm cho văn hóa thấm sâu vào từng khuvực dân cư”. Thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020, xây dựng, hoàn thiện, củng cố hệ thống thiết chế văn hóa từ trung ương đến địa phương. Chú trọng đổi mới nội dung hoạt động của hệ thống nhà văn hóa, phục vụ tốt nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Tổ chức bộ máy quản lý và hoạt động theo nguyên tắc chuyên nghiệp hóa tất cả các bộ phận trong cơ cấu của một thiết chế văn hóa.
Bên cạnh đó, quần chúng nhân dân là lực lượng đông đảo, giữ vai trò quyết định sự phát triển của xã hội. Do đó, Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng công tác vận động quần chúng. Vì vậy, trong lĩnh vực quản lý văn hóa nhất thiết phải gắn với các cuộc vận động quần chúng. Mục đích cuối cùng của công tác quản lý văn hóa là làm sao cho mọi người dân có đời sống văn hóa lành mạnh, phong phú, tri thức cao, kiến thức rộng, nhằm củng cố gia đình và góp phần phát triển xã hội. Muốn vậy, quản lý văn hóa phải gắn với cuộc vận động xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, kịp thời phát hiện ngăn chặn và đẩy lùi các hành vi xấu, phản văn hóa, góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc. TTVH, nhà văn hóa thực sự trở thành một thiết chế văn hóa tổng hợp, đa năng và ưu việt của Nhà nước ta, là trung tâm tuyên truyền chính trị nhạy bén, hấp dẫn có sức tác động nhanh, mạnh và rộng rãi tới quần chúng nhân dân, xứng đáng là công cụ sắc bén trong công tác tuyên truyền, giáo dục của Đảng và Nhà nước. Hoạt động của TTVH, nhà văn hóa góp phần hình thành trong quần chúng một thói quen nhu cầu giao lưu, thưởng thức cũng như khuyến khích phát huy khả năng sáng tạo văn hóa-nghệ thuật của quần chúng, thông qua các hình thức tổ chức lớp bồi dưỡng năng khiếu trên mọi lĩnh vực, tổ chức hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng, tổ chức các cuộc vận động sáng tác văn hóa-nghệ thuật, tổ chức các loại hình nhóm sở thích-CLB...
Thành phố Bắc Ninh là một thành phố trẻ đang đứng trước nhiều thách thức trong quá trình giữ gìn bản sắc dân tộc và giao lưu tiếp biến văn hóa. Công tác quản lý của TTVHTT thành phố Bắc Ninh cũng gặp không ít khó khăn. Nhưng với tinh thần đoàn kết giữa các cán bộ trong trung tâm, và sự lãnh đạo sáng suốt của ban giám đốc, công tác quản lý của trung tâm vẫn luôn được giữ vững và phát huy tốt vai trò là một thiết chế văn hóa.
Tài liệu tham khảo
1. Bảo Anh (2016), “Thành phố Bắc Ninh tổng kết công tác quốc phòng địa phương năm 2016”, tạp chí Bắc Ninh, (3970).
2. Việt Anh (2016), “Kỳ họp thứ ba HĐND thành phố Bắc Ninh khóa XXI”, tạp chí Bắc Ninh, (3960).
3. Trần Văn Ánh (2002), Đại cương công tác Nhà Văn Hóa, NxB Văn hóa, Hà Nội.
4. Ban chấp hành TW Đảng khóa XI, Nghị quyết số 33-NQ/TW của hội nghị lần thứ 9 (2014) Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”.
5. Bộ Văn hóa - Thông tin, Cục Văn hóa - Thông tin cơ sở (2005), Quy hoạch phát triển hệ thống thiết chế văn hóa thông tin cơ sở đến năm 2010, Hà Nội.
6. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2009), Thông tư số 03/2009/TT-BVHTT&DL ngày 28/08/2009 về Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Văn hóa tỉnh.
7. Bộ Văn Hóa, Thể thao và Du lịch (2010), Thông tư quy định tiêu chí của Trung tâm Văn hóa - Thể thao quận, huyện, thành phố trực thuộc tỉnh, số 11 ngày 22/12/2010.
8. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2010), Thông tư về Quy chế tổ chức các hoạt động văn hóa của tổ chức hoạt động văn hóa sự nghiệp hoạt động văn hóa trong lĩnh vực VHTT&DL quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc TW, số 01 ngày 26/02/2010.
9. Chính phủ (2009), Quyết định số 581 ngày 06/05/2009 về phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020, Hà Nội.
____________________________
[*] Lớp Cao học k3– Chuyên ngành Quản lí Văn hóa